vrijdag 27 februari 2009

L'étoile van Emannuel Chabrier driemaal op Mezzo-televisie

Drie keer binnen een maand
Op zaterdag 28 februari zal het twee uur en zeventien minuten durende stuk muziektheater L'étoile van Alexis Emmanuel Chabrier (1841-1894) door Mezzo-televisie — tussen 20:30 uur en 22:55 uur — worden uitgezonden onder leiding van John Elliot Gardiner. In de navolgende maand zullen nog twee herhalingen worden uitgezonden: de eerste op zondag 8 maart, vanaf 17:00 uur; de tweede op maandag 23 maart, 's ochtends vanaf 10:00 uur. Het betreft hier een opname uit 2007 van regisseur François Roussillon, waarin het Orchestre Révolutionnaire et Romantique en het Monteverdi Choir spelen onder bovengenoemde dirigent.
Meer informatie omtrent deze versie van L' étoile is te vinden op het betreffende gedeelte van de website van Mezzo-Television.

Het verhaal
Koning Ouf en zijn astroloog Siroco maken plannen voor de jaarlijkse executie, waarmee de koning zijn verjaardag wil vieren. Dan duikt de sjacheraar Lazuli op,wiens 'sterren' met die van de koning verbonden zijn. En van lieverlee neemt deze man de leiding van het spel binnen het koninkrijk over. Aan het eind van het verhaal slaagt Lazuli erin prinses Laoula voor zich te winnen.
Een jaar na de première op 18 november 1877 te Parijs, werd in Berlijn reeds een Duitse versie gepresenteerd onder de titel Lazuli. In 1967 werd deze opera in München opnieuw op het speelplan gezet, in een Duitse bewerking van W. Brandin, getiteld Das Horoskop des Königs. In 1984 werd er een nieuwe enscenering gerealiseerd in Parijs en in Lyon.
__________
Foto:
De componist Alexis Emmanuel Chabrier.

vrijdag 20 februari 2009

Adriana Lecouvreur van Cilea vanuit de Metropolitan Opera

Uitzendingen tegelijkertijd
Op in ieder geval drie West-Europese radiozenders wordt Cilea's Adriana Lecouvreur op zaterdag 21 februari rechtstreeks uitgezonden via een open verbinding met de Metropolitan Opera in New York, waar het 13:00 uur is als wij om 19:00 uur op één van de volgende drie programma's afstemmen:
Radio 4 Nederland met het programma Opera live van de NPS.
WDR 3 Duitsland met het programma Bühne.
BBC Radio 3 met Opera on 3: Live from the Met.

Première
Op 6 november 1902 is in de Scala van Milaan de opera Adriana Lecouvreur van Francesco Cilea (1866-1950) in première gegaan met drie van de grootste muziekdramatische sterren welke in die periode beschikbaar waren: Angelica Pandolfini (1871-1959), Enrico Caruso (1873-1921) en Giuseppe de Luca (1876-1950). Deze drie pasten uitstekend in Cilea's geheel eigen lyrische stijl.
Dit, tot op de huidige dag repertoire gehouden, stuk muziektheater in vier bedrijven speelt zich af in de aan intriges overmatig rijke theaterwereld van voornamelijk Parijs in het begin van de achttiende eeuw. Het libretto werd geschreven door Arturo Colauti (1851-1914), op basis van het drama Adrienne Lecouvreur uit 1849 van Eugène Scribe (1791-1861).

Uit het leven gegrepen
Adrienne Lecouvreur (1691-1730) was een door het publiek zeer bewonderde actrice die een liefdesrelatie heeft met Moritz von Sachsen. Haar grote rivale, de prinses van Bouillon slaagt erin Adrienne te doden door middel van vergiftigde bloemen.
Cilea's meest befaamde opera — die reeds een jaar na de Milanese première in een Duitse vertaling te Hamburg werd opgevoerd — is in Italië deel van het vaste repertoire gebleven en in de rest van de voornaamste operatheaters van de wereld ook nooit helemaal vergeten. In de jaren zeventig van de vorige eeuw beleefde het werk een ware renaissance.

Permanente belangstelling
In ons land is ongeveer vier decennia geleden in de Matinee op de Vrije Zaterdag in het Concertgebouw te Amsterdam een concertante uitvoering gegeven van Adriana Lecouvreur met onder anderen Magda Olivero (geboren 1910). Daarvan bestaat een cd-versie die een in reeks 'historische opnamen' is uitgegeven door een Luxemburgse firma.
In de zwijgende film uit 1913 van Henri Desfontiaines en Louis Mercaton speelde de befaamde actrice Sarah Bernhardt (1844-1923) de rol van Adrienne. Ze schreef tevens mee aan het script.

Uitvoerenden
Koor en orkest van de Metropolitan Opera in New York staan onder leiding van Marco Armiliato. De belangrijkste vocale partijen zijn verdeeld over Maria Guleghina, Placido Domingo en Olga Borodina. Het is inmiddels alweer vier decennia geleden dat Domingo zijn New Yorkse debuut maakte met de rol van Maurizio (Moritz von Sachsen) en die rol zingt hij nu opnieuw.
Voor een compleet overzicht van alle verantwoordelijken voor de productie van deze opera, die daar wordt omschreven als evergreen, zij verwezen naar het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3.
____________
Afbeeldingen

1. Componist Francesco Cilea, portretfoto van rond 1900.|
2. De ware Adrienne Lecouvreur, hier in La Mort de Pompée uit 1644 van Piere Corneille (1606-1684).

zaterdag 14 februari 2009

Der Wildschütz van Albert Lortzing zondag op WDR 3 Radio

Versie uit 2005 van de Kölner Oper
In het programma Bühne: Radio van de Westdeutsche Rundfunk (WDR) wordt op zondag 15 februari — tussen 20:05 uur en 23:00 uur — een uitvoering de ether in gezonden van de opera Der Wildschütz oder Die Stimme der Natur van Albert Lortzing (1801-1851). Het Gürzenich Orchester (Keulen) wordt gedirigeerd door Enrico Dovico. Details met betrekking tot de enscenering en de optredende solisten zijn te vinden op het betreffende deel van de website van de WDR.
Albert Lortzing was niet alleen componist, maar ook acteur en zanger. Hij geldt als de belangrijste representant van de zogeheten Spieloper, die is ontstaan uit het al oudere Singspiel; vergelijkbaar met de Franse opéra comique,
In een periode van zo'n kwart eeuw — en dat is de helft van zijn leven — heeft Albrt Lortzing in totaal negen opera's gecomponeerd. Daarvan zijn Zar und Zimmermann uit 1837, Undine uit 1845 en Der Wildschütz uit 1842 de bekendste drie. Laatstgenoemd werk is een muziekdrama in drie bedrijven op teksten van de componist zelf, op basis van het theaterstuk Der Rehbock uit 1815 door August von Kotzebue (1761-1819).
De opera werd voor het eerst gepresenteerd op oudejaarsdag van het jaar 1842 in Leipzig. Pas acht jaar na het overlijden van de componist werd dit stuk muziektheater in New York (1859) opgevoerd en nog weer, relatief veel, later in Londen (1895).

Het verhaal
De handeling is gesitueerd in Zuid-Duitsland rond 1800. De al wat oudere dorpsschoolmeester Baculus viert zijn verloving met de veel jongere Gretchen, maar verneemt dan dat Graaf Eberbach hem wegens stroperij heeft ontslagen. Gretchen doet het voorstel om bij de graaf te gaan bemiddelen, maar dan dienen zich twee jongemannen aan — verklede vrouwen: barones Freimann, zuster van de graaf, samen met haar kamermeisje. Niet alleen wil de barones haar broer verrassen, nadat ze hem lang niet heeft gezien, maar ze wil ook de haar toebedeelde echtgenoot — Baron Kronthal — aan een kritische blik onderwerpen. Ze biedt aan in plaats van en tevens als Gretchen naar de graaf te gaan.
Intussen probeert Baculus de gunst te winnen van de gravin, die helemaal opgaat in de wereld van de Griekse tragedie. Tegelijkertijd proberen de graaf en de baron — die weer de broer van de gravin is — Gretchen voor zich te winnen. De schoolmeester toont zich bereid Gretchen af te staan voor de somma van vijfduizend Taler. De volgende ochtend — het is dan de verjaardag van de graaf — komt er een einde aan de verwikkelingen als Baculus de echte Gretchen aan de graaf voorstelt. De amoureuze neigingen worden dan verontschuldigd met 'de stem der natuur'.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Albert Lortzing.
2. Drama-auteur August von Kotzebue.

vrijdag 13 februari 2009

Jevgeni Onegin rechtstreeks vanuit New York op Radio 4 en BBC Radio 3

Zaterdag 14 februari, 's avonds direct na 19:00 uur, presenteert zowel de Nederlandse klassieke muziekzender Radio 4, alsook BBC 3 Radio, rechtstreeks vanuit de middagvoorstelling in New York — waar het dan 13:00 uur is — de opera Jevgeni Onegin van Pjotr Iljitsj Tsjakovski uit. Radio 4 doet dat in het kader van het programma Opera live, BBC Radio 3 doet het in Opera on 3: Live from the Met.
Op 10 januari heb ik op de fin de siècle site All art is quite useless van Rond1900.nl een uitgebreid artikel over dit muziekdrama geplaatst, dat u kunt raadplegen voor het verhaal. Op de site van BBC Radio 3 kunt u de rolverdeling vinden zoals die voor zaterdagmiddag in New York is voorbereid.

woensdag 11 februari 2009

Barokopera Amsterdam treedt binnen een week drie keer op met een Purcell Gala

In drie windstreken van ons land
Op vrijdag 13 februari, om 20:00 uur is in het Muziekcentrum van Enschede de eerste van drie inhoudelijk gelijke Purcell Gala's, welke — onder het motto Koning, Kerk en Kroeg: Een reis door het Londen van de 17de eeuw — door de Barokopera Amsterdam binnen een week zullen worden gegeven in respectievelijk het oosten, het westen en het noorden van het land.
Van de drie voorstellingen is die op zondagochtend vanaf 11:00 uur in het Concertgebouw Amsterdam reeds uitverkocht. Dan wordt echter op Radio 4 een rechtstreekse uitzending gerealiseerd.
De korte reeks van drie voorstellingen wordt op woensdag 18 februari, vanaf 20:15 uur, in het Cultuurcentrum De Oosterpoort te Groningen afgerond.
Het is — doordat de namen Händel, Haydn en Mendelssohn zo prominent met het jaar 2009 in verband gebracht worden — hier en daar wellicht niet helemaal doorgedrongen dat de inmiddels lopende twaalf maanden tevens als Purcell-jaar fungeren. Deze muzikale Engelsman, die er een deugd van maakte veel muziektheatrale scheppingen aan welwillende toehoorders te schenken, werd in 1659 geboren en overleed in 1695, en is daarmee de oudste van de vier toonkunstenaars, wier namen worden verbonden aan het negende jaar van de eenentwintigste eeuw.

Verbluffende veelzijdigheid
Frédérique Chauvet, die al meer dan drie decennia van diverse muzikale markten thuis is, en dat niet alleen in haar studieplaatsen Versailles en Den Haag — heeft zich met nadruk toegelegd op de zogenaamde oude muziek; zij heeft de muzikale leiding op zich genomen van dit Barok-opera project waarin de tijd(geest) van Purcell het publiek muzikaal en aanschouwelijk naderbij gebracht moet worden.


David Prins zorgde voor de Nederlandse tekst en de mise en scène. Ontwerpstudio R U I M, Sigrid van Kleef en René van der Leest hebben, in samenwerking met Cédric Pradel de kostuums ontworpen. Juul Muller tekent verantwoordelijk voor de taalcoaching.
Als vocale solisten treden op Wendy Roobol, sopraan; Ina Boonen, mezzosopraan; Gunther Vandeven als countertenor; Joost van Velzen, tenor; en Pieter Hendriks, bariton.
Instrumentaal werken mee de zes violisten Foskien Kooistra, Jan-Pieter van Coolwijk, Barbara Erdner en Annabel Ferdinand, Laura Frenkel en David Rabinovitch; de enige altviool is in handen van Nicolette Moonen. Voorts horen we op barokhobo afwisselend met blokfluit Diego Nadra en Gilberto Caserio. Vier musici vormen samen het continuo: de klavecinist Guilliermo Brachetta, theorbespeelster Elly van Munster; Bob Smith doet het met de basse de violon, en met een fagot sluit Wouter Verschuren de rijen.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Henry Purcell.
2. Scène uit de Purcell Gala: King Arthur. Foto: Hans Hijmering.
3. Dirigente Frédérique Chauvet.

zondag 8 februari 2009

Händels Alcina zondag 8 februari 's avonds op WDR 3-radio

Oudere bron
Op zondag 8 februari wordt ook door een Duitse radiozender, en in dit geval is dat WDR 3 in het programma Bühne, vanaf 20:00 uur, aandacht besteed aan het feit dat Georg Friedrich Händel twee en een halve eeuw geleden is overleden. En daarom is het gedurende alle twaalf maanden van 2009 (onder meer) Händel-jaar — en komen niet alleen de geijkte stukken in gelikte versies dag in dag uit via luidsprekers onze kamer en onze bovenkamer binnen, maar zijn er tevens stukken aan de orde die niet (meer) als alledaags gelden op concertpodium of de muziektheaterplanken. In het laatste geval dus aan werken binnen de discipline muziekdrama, en dat betekent in de praktijk aandacht aandacht voor Händels Alcina.
De maestro schreef de muziek voor deze opera in drie bedrijven op basis van een tekst die werd vervaardigd door Antonio Marchi (ca. 1670 tot na 1725), die teruggrijpt op Orlando Furioso uit 1516 [1], geschreven door Lodovico Ariosto (1477-1533). Op 27 april 1735 werd de eerste uitvoering van dit muziekdrama te Londen gegeven. Vanaf de jaren vijfiig van de vorige eeuw zijn er tal van reprises gegeven in diverse theaters, verspreid over de globe, van Londen tot Venetië en Dallas.
In het verhaal komen we de tovenares Alcina tegen die zeer verliefd is op een man genaamd Ruggiero, en die ze daarom op haar eiland wil vasthouden Maar de man slaagt erin — wel met stevige hulp van zijn bruid Bradamante — om van het eiland, en zo tevens aan de tentakels van Alcina te vluchten en daarmee ook haar betovering verbreken.
__________

[1] De eerste editie is in 1516 uitgegeven, maar het zou nog tot 1532 duren voordat Orlando compleet was.

[2] Het begrip orlando furioso kennen wij in het Nederlands als razende roeland.
____________
Afbeelding: Lodovico Ariosto, auteur van Orlando Furioso. Geschilderd door Titiaan (ca. 1487-1576).

zaterdag 7 februari 2009

Ruime keus aan opera's via radio en televisie op de avond van zaterdag 7 februari

Donizetti: Lucia di Lammermoor
Drie radiozenders en één televisiegemachtigde presenteren gedurende de avond van 7 februari 2009 elk een klassieke opera. Dat begint om 19:00 uur op BBC Radio 3, waar u in het programma Opera on 3: live from the Met vanaf dan oorgetuige kunt worden van datgene dat de verbinding — die open staat naar de Metropolitan Opera van New York — u te bieden heeft: de matinee aldaar van het muziekdrama Lucia di Lammermoor uit 1835 van Gaetano Donizetti (1797-1848). Het verhaal, The bride of Lammermoor, — van de Schotse dichter en auteur van vooral historische romans, Walter Scott (1771-1832) — werd gepubliceerd in 1819.
Het veelal kitschig als 'droompaar' afgeschilderde tweetal Anna Netrebko, sopraan; en Rolando Villazon, tenor; vertolken hoofdrollen in dit muziekdrama. Koor en orkest van het Metropolitan Opera House worden gedirigeerd door Marco Armillato.

Berlioz: Béatrice et Bénédict
Twee minuten later start op de Nederlandse muziekzender Radio 4 in het NPS-programma Opera live het programma rondom de uitvoering in Parijs van Béatrice et Bénedict, in 1862 gecomponeerd door Hector Berlioz (1803-1869). Het verhaal vindt zijn oorsprong in de komedie Much ado about nothing uit 1598 van William Shakespeare (1564-1616), al zijn er, in het kader van gewenste beknoptheid, enkele figuren weggelaten en is er ook wel een type vervangen. De opera werd, ter gelegenheid van de opening van het Theater in Baden-Baden, aldaar voor het eerst opgevoerd op 9 augustus 1862.
Hier gaat het om een rechtstreekse uitzending vanuit het Théâtre des Champs Elysées, waar het Orchestre National de France en het Franse Omroepkoor worden gedirigeerd door Colin Davis.
Solistische medewerking wordt verleend door onder anderen Joyce Di Donato, Charles Workman, Jean-Philippe Laffont en Nathalie Manfrino.

Rossinfestival in Pesaro
Het radioprogramma Scala over het fenomeen opera, dat door de Nederlandstalige Belgische radiozender Klara op de zaterdagavond wordt gepresenteerd, zult u de uitvoering kunnen volgen van Maometto II, gerealiseerd in 1820 door Gioacchino Rossini (1792-1868), zoals deze werd voorgesteld tijdens het Rossini-festival in
het Italiaanse Pesaro. Het Praags Kamerkoor en het Haydn-orkest van Bolzano en Trentiono wordt geleid door Gustav Kuhn. Valzelfsprekend doen ook daaraan de nodige zagstemmen mee. In deze opera is sprake van een cesuur in de compositietechniek die de maestro voor deze discipline had gevolgd — de nummeropera —; vanaf het derde bedrijf van zijn Otello (1816) volgde Rossini, sterker nog in Maometto II, de lijn zoals die in de grote, doorgecomponeerde vorm tot uitdrukking komt.
Maometto II is een muziekdrama in twee bedrijven dat Rossini heeft geschreven op een libretto van Cesaro della Valle, Hertog van Ventignano, die dat tekstboek heeft gebaseerd op zijn eigen roman in verzen Anna Erizo. De opera werd voor het eerst opgevoerd in Napels, op 3 december 1820. Voor een opvoering in Parijs werkte de componist dit muziekdrama om tot Le siège de Corinth. Daarvoor gebruikte hij ee libretto van Luigi Balocchi (1766-1832) en Alexandre Soumet (1788-1845). Daarvan werd de première op 9 oktober 1826 in de Franse hoofdstad gegeven.

"Ze doen het allemaal
Om 20:30 uur, dezelfde avond kunt op de muziekzender Mezzo-televisie ook nog kijken naar een aldaar overigens eerder voorgestelde versie van de opera Così fan tutte van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), begeleid door het Orchestra of the Age of Enlightment onder leiding van Iván Fischer. Die versie is tot stand gekomen op het Festival van Glyndebourne. Zie daartoe op de aan deze gelieerde site een eerder opgenomen, kortgehouden bijdrage in een ruimer artikel over meerdere opera's, dat we op zaterdag 21 juni 2008 hebben geplaatst.
Een heel ruime toelichting op die Mozart-opera kunt u eveneens op die site vinden, en wel op maandag 12 mei 2008.
____________
Afbeeldingen
1. Sir Walter Scott, auteur van het oorspronkelijke verhaal The Bride of Lammermoor.
2. William Shakespeare, wiens komedie Much ado about nothing door Berlioz werd omgewerkt tot opera.
3. Portret van de geniale muziekmeester Giacchino Rossini.
4. Dirigent Iván Fischer.

maandag 2 februari 2009

Prokofjevs Oorlog en Vrede twee keer op Mezzo-televisie

Tweemaal in februari
Aanstaande donderdag 5 februari, 's avonds tussen 20:30 uur en middernacht, kunt u op Mezzo-televisie kijken naar een opname van de opera Oorlog en Vrede van Sergej Prokofjev kijken. Al in 2008 presenteerde deze zender een opname van dit muziekdrama, maar toen waren er andere uitvoerenden, die daarin waren betrokken. Deze keer gaat het om een opname uit het jaar 2000, gemaakt in de Opéra van Parijs. Dirigent is de in 2005 overleden Gari Bertini. De productie wordt deze maand, over ruim drie weken, nogmaals door Mezzo uitgezonden, maar dan vanaf tien uur in de ochtend.
Op de cultuurwebsite van het fin de siècle — basis is immers de monsterproductie-met-de-pen van Lev Tolstoj, die nog net even de sfeer van de twintigste eeuw heeft kunnen proeven voordat hij het op dit ondermaanse voor gezien hield — kunt u in een uitgebreider artikel meer lezen over deze uitvoering en allerlei parafernalia die, speciaal in deze context, betrekking hebben op de muziekzender Mezzo.