Oudejaarsfestijn rond Marius Petipa via Arte-televisie

Oude reus
Op donderdag 31 december, tussen 19:00 uur en 20:30 uur biedt de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie een live registratie van de festitviteiten rond de honderdste sterfdag van de Franse balletdanser en choreograaf Marius Petipa (1818-1910). Dit festijn speelt zich af in het Mariinski Theater te Sint Petersburg.

Medewerking zal worden verleend door het Ballet van dat instituut, en als solisten komen de kijkers — als men de moeite neemt om op de genoemde tijden de ontvanger op Arte-televisie af te stemmen— vanzelfsprekend ook solisten tussen die vele dansers tegen: Viktoria Teresjkina, Alina Somova, Danila Korsoentsev en Leonid Sarafanov.

Interviews zijn er met Pierre Lacotte (*1934), Roland Petit (*1924), Joeri Fatejev, en met dirigentValery Gergiev.
___________

Afbeelding: Marius Ivanovich Petipa, Maître de Ballet van het Imperial Theater, Sint Petersburg. Op de foto staat "Souvenir à Mlle. A. Vaganova. M. Petipa 14/298. St. Pétersbourg."

Brittens opera Albert Herring oudejaarsdag op Mezzo-tv

Naar Guy de Maupassant

Om 10:00 uur in de ochtend van oudejaarsdag begint de klassieke muziekzender Mezzo-televisie met de uitzending van de opera Albert Herring, waarvan de compositie, door Benjamin Britten (1913-1976), werd afgesloten in 1947. Dit muziekdrama wordt gekwalificeerd als komische opera. Het werk telt vier bedrijven en is ontstaan op een libretto van Eric Crozier (1914-1994), die daarmee zijn eerste van een hele reeks teksten voor muzikdrana's heeft afgeleverd aan Benjamin Britten. De eerste uitvoering werd gegeven in Glyndebourne, op 20 juni 1947. Daarbij fungeerde de componist als dirigent, zijn echtgenoot Peter Pears (1910-1986) trad in het drama op als Albert Herring, Drie jaar na de eerste uitvoering is er in Hannover een Duitse versie gepresenteerd.

In het libretto naar het verhaal Le Rosier de Madame Husson uit 1888, geschreven door Guy dse Maupassant (1850-1893) heeft Eric Crozier de handeling verplaatst naar het Engelse graafschap Suffolk. Daar wordt — als gevolg van het ontbreken van een deugdzaam meisje — Albert Herring (rol voor een tenor) tot meikoning gekroond. Die Albert Herring is in principe een zachtaardig

wezen, doch allengs komt hij in opstand tegen de hem toebedeelde rol, alsmede tegen de dorpsgemeenschap.

De presentatie op Mezzo-televisie betreft de registratie van een optreden in de Opéra Comique, waarin musici van de Opéra de Rouen/Haute Normandie, gedirigeerd door Laurence Equilbey, met Allan Clayton in de rol van Albert Herring.

Afbeeldingen

1. Gedeelte van de voorzijde van een paperbackeditie in de reeks Livre de Poche uit 1963 van de verhalenbundel van Guy de Maupassant, waarvan het titelverhaal heeft gediend als basis voor het libretto van de opera Albert Herring.

2. Laurence Equilbey heeft de leiding over koor en orkest tijdens de uitvoering van Brittens opera Albert Herring.

Opera's en balletten via radio en tv tijdens het weekeinde

Offenbachs Les contes d'Hoffmann

Zaterdag 19 december worden, op drie verschillende radiozenders evenzoveel muziekdrama's uitgezondenj, die elkaar in twee gevallen geheel zullen overlappen en met het derde zal dat voor een groot deel eveneens het geval zijn. Een vierde muziekdrama kunt u bekijken en beluisteren op Mezzo-televisie.
Om 19:00 uur onze tijd neemt de avond met die getoonzette drama's een aanvang op de Britse radiozender BBC radio 3, met een versie van Les contes d'Hoffmann van Jacques Offenbach (1819-1880), uit te voeren door het Koor en orkest van de Metropolitan Opera House New York onder leiding van James Levine. Ongetwijfeld de herhaling van een rechtstreekse uitzending van medio mei, die toen in datzelfde BBC-radioprogramma werd uitgezonden. Naast de stemmen van Anna Netrebko, Ekaterna Gubanova en Kathleen Kim kunt u luisteren naar Joseph Calleja, die een toen ongestelde Rolando Villazon heeft vervangen.
Nadere informatie over dit muziekdrama kunt u vinden in een artikel op de site All art is quite useless van Rond1900.nl.

Martinů's Marienlegenden
Twee minuten nadat de uitzending met Offenbachs opera via BBC Radio 3 begint, is het in ons

land op Radio 4 tijd voor de aanvang van een nieuwe aflevering in de reeks Opera live. Daar kunt u kennisnemen van het muziekdrama Hry o Marii (Marienlegenden), gecomponeerd in de jaren 1933-34 en voor het eerst uitgevoerd te Brünn in 1935 van de Tsjechische componist Bohuslav Martinů (1890-1959). [1]

Het betreft de opname van een uitvoering door de Nationale Opera van Praag. Koor, orkest en solsten staan onder leiding van Jiri Belohlavek.
Het probleem van de gelijktijdigheid — met betrekking tot andere uitzendingen — doet hier gelukkig minder ter zake: dit opus is op zondag 20 sdecember eveneen te beluisteren op de Duitse regionale radiozender WDR3, in het programma Bühne: Radio, vanaf 20:05 uur.

[1] Van dezelfde componist wordt in het Middagconcert van de Avro op Radio 4, dat eveneens op die dag, om 14:02 uur begint, als tweede onderdeel diens Concert voor twee strijkorkesten, piano en pauken uitgevoerd door het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons.

Glucks tweede Iphigénie-tragedie

Vanaf 20:00 uur presenteert de Nederlandstalige 'radio-Belg' Klara in het programma Scala het muziekdrama in vier bedrijven Iphigénie en Tauride uit 1779, gecomponeerd door Christoph Willibald von Gluck (1714-1787).Koor en orkest van de Brusselse Muntschouwburg worden geleid door Christophe Rousset. Vocale solisten completeren het geheel.

Het libretto voor dit muziekdrama komt uit de koker van Nicolas-François Guillard (1752-1814), die zich heeft gebaseerd op het gebeuren in de oorspronkelijke tragedie van de Griek Euripides (480-406 vóór onze jaartelling), maar meer direct op het gelijknamige stuk uit 1771 van de Fransman Guymond de la Touche (1723-1760).
De première heeft plaatsgevonden op 18 mei 1779; twee jaar later werd er een Duitse versie gespeeld op de planken van het Wiener Burgtheater, weer twee jaar daarna opnieuw in dezelfde entourage, maar dan in een Italiaanse versie. Een andere, van J.D. Sander werd in 1795 in Berlijn voor het eerst voor het voetlicht gebracht. Een weer andere Duitse versie van Christian August Vulpius (1762-1827) werd in 1800 te Weimar voorgesteld, en negentig jaar later op dezelfde

locatie opneiuw, maar dan in een bewerking — zowel qua muziek als tekstueel — van Richard Strauss (1864-1949).

The Fairy Queen van Purcell
Ook Mezzo-televisie komt op zaterdag 19 december nog met een opera op de beeldbuis in die huiskamers waar men de zender de gelegenheid daartoe geeft. Ter (bijna)afsluiting van het Purcell-jaar kunt u een uitvoering bekijken, en als u wilt tegelijkertijd beluisteren, van de opera in The Fairy Queen uit 1692 van Henry Purcell (1659-1695): een 'maskerade' in vijf bedrijven met een proloog naar A midsummer night's dream uit 1595 van William Shakespeare (1564-1616).
In 1901 werd deze veelzijdige uiting van schone kunst opnieuw gerealiseerd, maar dan in concertante vorm. De handeling van The Fairy Queen bestaat voornamelijk uit de episoden met de handwerkslieden en de sprookjeshandeling rondom Tatjana en Oberon. Het bijzondere aan dit opus is dat de zangscènes worden afgewisseld met toneelpassages zonder muziek.

Béjart-balletten op Mezzo-televisie

Mezzo-televisie vertoont op zondag 20 december om 23:00 uur het ballet Bolero op muziek van Maurice Ravel (1875-1937) in de choreografie van Maurice Béjart (1927-2007), doorTwentieth Century Ballets.
Over de Bolero van Ravel kunt u een artikel getiteld Geen werkelijke vorm, geen ontwikkeling vinden op 8 juni 2006 op de Nederlandse fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.

Voorafgaand daaraan kan men, indien gewenst, eveneens op Mezzo-tv een aflevering vertoond uit de reeks Divertimento, met Maurice Béjart; tussen 22:05 uur en 23:00 uur.
De Béjart-avond begint om 20:30 uur met een choreografie van dezelde dansmeester: Around the world in 80 minutes.

____________

Afbeeldingen

1. Jacques Offenbach, gefotografeerd door Nadar (1820-1910).

2. Gedenkteken ter nagedachtenis van de Tsjechische componist Bohuslav Jan Martinů.

3. Christoph Willibald von Gluck, geschilderd te Wenen in 1775 door de Franse schilder Joseph-Siffred Duplessis (1725-1802).

4. De Fransehoreograaf Maurice Béjart.

Händels Faramondo vrijdagochtend via Mezzo-televisie

Terwijl het Händel-jaar, evenenals het Haydn-jaar, het Mendelssohn-jaar en tevens het Darwin-jaar zich onverbiddelijk naar een hopelijk niet al te roemloos einde spoeden, komt Mezzo-televisie op vrijdagochtend — vanaf 10:30 uur tot in de middag 13:30 uur — met een uitzending van de niet zo dikwijls uitgezonden opera Faramondo van Georg Friedrich Händel (1685-1759). Dit muziekdrama in drie bedrijven werd op 18 januari 1748 in Londens Haymarket Theatre voor het eerst opgevoerd. De door Händel gebruikte tekst is afkomstig van de Venetiaanse librettist, dichter, journalist en letterkundige Apostolo Zeno (1669-1750), naar een tekst van de Franse prozaïst en dramaturg Gauthier de Costes, sieur de La Calprenède, de Toulgou et de Vatimény (1609-1663).

De tekst van de veelzijdige Venetiaanse pennenvoerder Zeno was al eerder, in 1699, op muziek gezet door Carlo Francesco Pollarolo (1653-1723), en twintig jaar daarna door Nicola Porpora (1686-1768). De versie van Händel is ten opzichte van de eerdere uitvoeringen zeer ingekort.

In 1976 is het werk in de stad Halle van de toenmalige DDR weer in het repertoire opgenomen.

De Franse koning Faramondo (alt) is verliefd op de dochter (sopraan) van zijn vijand Gustavo (bas), de Kimbrische koning, wiens zoon Adolfo (alt) op zijn beurt verliefd is op de zuster van koning Faramondo: Clothilde (sopraan).

De uitzending op Mezzo-televisie betreft een opname uit 2009 in de regie van Jean-Pierre Delarze. Daarin worden de oorspronkelijke altpartijen echter door mannenstemmen vertolkt. Het ensemble Barocchisti staat onder leiding van Diego Fasolis.

__________

Afbeelding: Apostolo Zeno, de librettist van Faramondo.

La Bohème vrijdagavond als speelfilm via het ZDF

Boek en opera
Op vrijdag 18 december kunnen de bewonderaars van het 'opera-droompaar', de sopraan Anna Netrebko — de nieuwe diva van de eenentwintigste eeuw — en de tenor Rolando Villazon, zich laten overrompelen door het in muzikaal-dramatisch opzicht excessieve theater met zang dat de geschiedenis is ingegaan als de opera La Bohème: het tragische liefdesverhaal van Mimi en Rodolfo in het muziekdrama uit 1895/96 van Giacomo Puccini (1858-1924), naar Scènes de la vie de bohème, geschreven door Henry Murger (1822-1861), voor het eerst in boekvorm verschenen te Parijs in 1849.De arme dichter Rodolfo komt op kerstavond in contact met Mimi, die in hetzelfde gebouw woont, die echter in de greep verkeert van een ernstige ziekte en die beiden raken op slag verliefd; het verhaal is uiteraard gedoemd tragisch te eindigen. Murger heeft daar de nodige autobiografische elementen in verwerkt uit de periode dat hij zelf als jonge schrijver de grootst mogelijke moeite had om rond te komen en met vrienden op een zolderkamertje woonde, waar ze zichzelf beschouwden als de waterdrinkers, omdat ze zich geen

wijn konden veroorloven. Eerst zijn de Scènes als feuilleton verschenen, daarna als boek. Het

zorgde ervoor dat Murger in welstand kon leven en dat heeft er weer toe geleid dat hij het soort leven als bohémien achter zich heeft gelaten.

Het muziekdrama La Bohème werd op 1 februari 1896 voor het eerst opgevoerd in Turijn. In het jaar daarop werd de Nederlandse première gegeven in Den Haag. De opera en enkele aria's en duetten daaruit zijn gaan behoren tot het meest populaire wat in die categorie tot op de huidige dag bestaat.

De film

De Oostenrijks-Duitse coproductie uit 2008, gerealiseerd door Robert Dornhelm (*1947), zal door het tweede Duitse publieke televisienet worden uitgezonden tussen 22:30 uur op de avond van vrijdag 18 december tot in de nacht op zaterdag om 00:20 uur.

De bewerking die daarmee wordt vertoond is anders dan de gebruikelijke operaverfilmingen. Hier zijn de figuren van de vertolkers uitvergroot. Regisseur Dornhelm heeft zich laten inspireren door deze sterbezetting die eerder te zien was in Verdi's La Traviata in 2005. Samen zong dit 'duo' twee jaar later eveneens in Manon van Jules Massenet.

____________

Afbeeldingen

1. Anna Netrebko. Foto overgenomen van haar website.

2. Rolando Villazon. Foto van internet-biografie.

3. Voorzijde van het eerste deel van Scènes de la vie de bohème in een pocketeditie van Librairie Gründ, Parijs, 1957.
4. Voorzijde van het tweede deel van Scènes de la vie de bohème in een pocketeditie van Librairie Gründ, Parijs, 1957.

Plácido Domingo: 40 jaar op de planken als operazanger

In de reeks documentaires die de Britse televisiezender BBC One onder de serietitel Imagine... presenteert, is op dinsdag 15 december de aflevering Plácido Domingo aan de beurt. Binnenkort viert hij een jubileum ter gelegenheid van het feit dat hij veertig jaar op het podium staat, voornamelijk zijn dat de planken van het operatheater, al zijn er vanzelfsprekend ook optredens op het concertpodium, en dan niet alleen meer als zanger, doch tevens als dirigent, hetgeen betekent dat hij ook in de orkestbak van theaters te vinden is.Onlangs, op 7 december, tijdens de pauze van de uitzending door Arte-televisie van de opera Carmen van Georges Bizet, ter gelegenheid van de opening van het seizoen in het Teatro alla Scala in Milaan vertelde Plácido Domingo de Arte-medewerkster dat hij naar dat moment vol spanning uitzag.
In de documentaire van de BBC, die tussen 23:35 uur en 00:30 uur onze tijd zal worden uitgezonden, kunt u de voorbereidingen zien voor dat jubileum, en komt ook aan de orde dat de zanger zich thans inleeft in de eerste rol bariton sedert zijn jeugd. In een gesprek met Alan Yentob komt de ontwikkeling van Domingo's stem uitgebreid aan de orde.

__________

Afbeelding: De operazanger Plácido Domingo. (Foto: Sheila Rock; overgenomen van The official website of Plácido Domingo.)

Bellini's versie van 'Romeo en Julia' zondag op WDR3

In de serie Bühne-Radio van de Duitse regionale radiozender WDR 3 (Köln) kunt u op zondag 13 september — 's avonds tussen 20:05 uur en 23:00 uur — luisteren naar het muziekdrama I Capuleti e I Montecchi uit 1830 van Vincenzo Bellini (1801-1835). Solisten, koor en orkest van het Royal Opera House Covent Garden worden geleid door Mark Elder.
Deze opera is geschreven op teksten van Felice Romani (1788-1865), die daartoe een eigen, reeds bestaand libretto heeft bewerkt, dat aanvankelijk was bedoeld voor Giuliietta e Romeo (1825), naar William Shakespeare van Nicola Vaccai (1790-1848).
Bellini's opera werd voor het eerst opgevoerd in de Milanese Scala op 11 maart 1830. Maria Malibran schitterde in deze oopvoering.
Bij de heropname in het repertoire van La Scala in 1966 er een bewerking door Claudio Abbado werd gepresenteerd, die de rol van Romeo door een tenor liet zingen.

Bizets Carmen vanavond op Arte-televisie live uit La Scala

Nieuwe productie
Arte-televisie presenteert hedenavond — tussen 20:45 uur en 22:40 uur, en daarna het resterende gedeelte tussen 22:55 uur en 00:15 uur — een nieuwe productie van de opera Carmen uit 1875 van Georges Bizet (1838-1875) in een live-versie vanuit Teatro alla Scala in Milaan, waar heden het nieuwe seizoen wordt gestart. Dat is om 18:00 uur, zodat we deze live-versie in een 'uitgesteld relais' te zien krijgen. De mezzosopraan Anita Rachvelishvili vertolkt de rol van Carmen, de tenor Jonas Kaufmann kruipt in de rol van Don José, hetgeen hij eerder in Covent Garden deed. Escamilio wordt uitgebeeld door de bariton Erwin Schrott, en als Micaela kunnen we kijken en luisteren naar de sopraan Adriana Kucerova. Voor de enscenering tekent Emma Dante; voor de muzikale leiding is Daniel Barenboim verantwoordelijk. Voor zo'n televisieversie komt er nog altijd weer een 'tussenstation: de televisieregie. Patrizia Carmine heeft die taak op zich genomen.

Gevarieerd opera-aanbod in de ether tijdens het weekeinde

Uit anderhalve eeuw

Het opera-aanbod op radio en televisie gedurende de avond van zaterdag 5 december en de middag van zondag 6 december, bestrijkt een periode van anderhalve eeuw. Joseph Haydns muziekdrama Lísola disabitata stamt uit 1797 [1], Albert Herring van Bejamin Britten (1913-1976) stamt uit 1947. Daartussenin werd Aida gecomponeerd door Giuseppe Verdi [2], en zijn er er zelfs twee versies van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski's enige komische opera — Vakula de smid, later onder de titel De Pantoffeltjes [3] — ontstaan, waarvan de tweede versie zich heeft kunnen handhaven, ook al is deze, zelfs onder operaliefhebbers nauwelijks bekend. Zo'n halve eeuw nadat die tweede editie van Tsjajkovski's fantastische muziekdrama in première was gegaan, kwam George Gershwin (1898-1937) kort voor zijn voortijdige overlijden, in 1935 met Porgy and Bess voor het voetlicht.

Drie op de radio, twee via de televisie

Radio 4 presenteert in het NPS-programma Opera live op zaterdag 5 december, vanaf 19:02 uur de genoemde Haydn-opera. Twee minuten eerder begint op BBC Radio 3 in het muziekprogramma Opera on 3 de uitvoering van Tsjajkovski's The Tsarina's Slippers. Om 20:00 uur start op de Nederlandstalige Belgische televisiezender EEN, in het operaprogrammaScala de uitvoering van Gershwins Porgy and Bess, een opname van een live-uitvoering, die de afgelopen zomer tijdens het festival Styriarte in het Oostenrijkse Graz werd gegeven. Klara zendt deze opera uit als hommage aan Nikolaus Harnoncourt, die op 6 december tachtig jaar wordt. Mezzo-televisie begint met de uitzending van Albert Herring, gecomponeerd door Benjamin Britten, om 20:30 uur.
Deze rijk gevulde muziektheater-avond in de ether krijgt op zondag 6 december nog een staartje in de presentatie van Verdi's Aida op de tv-zender Nederland 2 in het NPS-programma Podium, dat de hele maand december Italiaanse opera's zal presenteren. De opera, die zal worden gepresenteerd door Dieuwertje Blok, begint om13:30 uur en duurt tot ongeveer 16:35 uur.

__________

[1] Haydns opera Het onbewoonde eiland wordt op deze site in een separaat artikel besproken.

[2] Over Aida van Giuseppe Verdi kunt u een artikel vinden op het Nederlandse weblog All art is quite useless over de cultuur van het fin de siècle.

[3] Een artikel over De Pantoffel(tje)s is te vinden in het elektronische cultuurtijdschrift All art is quite useless, gepubliceerd op vrijdag 4 december.

__________

Afbeelding: Grote scène uit de opvoering van Tsjajkovki's komisch-fantastische muziekdrama The Tsarina's Slippers door The Royal Opera House Covent Garden. (Foto: Bill Cooper, overgenomen van de website van BBC Radio 3, Opera on 3.)