Puccini's Tosca woensdagavond op Arte-tv

Historisch
De Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie presenteert op woensdag 31 december — tussen 21:00 uur en 22:50 uur — éénmalig [1] de opera Tosca van Giacomo Puccini. Deze uitzending betreft een registratie op die plekken in Rome waar het verhaal zich afspeelt. Het is een opname uit 1992 — een Duits-Italiaanse coproductie met een lente van 109 minuten — die in menig opzicht als historische gebeurtenis is gewaardeerd. Zangsolisten zijn onder anderen Placido Domingo, Catherine Malfitano en Ruggiero Raimondi. Verder zingt het Koor en speelt het symfonieorkest van de RAI. Dirigent is Zubin Mehta. De enscènering werd gerealiseerd door Giuseppe patroni Grilli, de televisieregie berustte bij Brian Large.

De basis
Tosca is een opera in drie bedrijven op tekst van Giuseppe Giacosa (1847-1906) en Luigi Illica (1857-1919), die het toneelstuk La Tosca uit 1887, van de Fransman Victorien Sardou (1831-1908), als basis hebben genomen.
De première van Puccini's Tosca werd te Rome gegeven op 14 januari 1900. Het verhaal speelt zich af in het Rome van 1800. Het verhaal, met de tot vocale en instrumentale hoogstandjes aanleiding gevende gebeurtenissen daarin, mag na goed een eeuw — op grond van de enorme populariteit van deze opera, die tot de Tre Capolavori (de drie hoofdwerken) van Puccini wordt gerekend — bekend worden verondersteld.
____________
Afbeeldingen
1. Tenor Placido Domingo.
2. Librettist Giuseppe Giacosa.
3. Librettist Luigi Illica.
__________
[1] — Toevoeging 1 januari 2009
Dat met die eenmaligheid blijkt niet juist te zijn. Weliswaar werd op zowel de Franse alsook op de Duitstalige website van Arte vermeld dat er geen herhalingen van deze uitzending zouden plaatshebben (evenals dat werd vermeld bij tal van andere programma's de afgelopen weken), maar inmiddels blijkt dat Tosca in deze versie zondag 4 januari, 's ochtends tussen 09:45 uur en het middaguur gewoon opnieuw in het programmaschema voor die dag is opgenomen.
Het valt te hopen dat de synchroniciteit tussen het geluid en de bijbehorende beelden dan wel fatsoenlijk zal fuctioneren, al vrees ik het ergste, want woensdagavond was het op dat punt een beproeving.

Puccini's La fanciulla del West zaterdag op BBC Radio 3

Western met muziek
Op de veelal gebruikelijke tijd voor de uitzending meestal complete opera's — waarvan diverse zelfs rechtstreeks uit Covent Garden of uit de New Yorkse Metropolitan Opera, dan wel vanuit Glyndebourne — presenteert BBC Radio 3 in de reeks Opera on 3 op zaterdag 27 december, vanaf 19:00 uur onze tijd, het muziekdrama La fanciulla del West van Giacomo Puccini (1858-1924) uit.
Deze componist stond de laatste weken op talrijke radio- en televisiezenders, alsmede bij enkele uitgeverijen, in het middelpunt van de belangstelling, omdat het op22 december exact anderhalve eeuw geleden was dat hij het levenslicht voor het eerst heeft aanschouwd.
La fanciulla del West is een opera in drie bedrijven op een libretto van Guelfo Civinini (1873-1954) en van literatuurprofessor Carlo Zangarini (1874-1943) naar het toneelstuk The girl of the golden West (1905) van scenarioschrijver, regisseur en impresario David Belasco (1853-1931).

Achtergronden
De eerste uitvoering van deze Italiaanse opera werd, met onder meer Enrico Caruso, gerealiseerd in New York onder leiding van Arturo Toscanini. pas een jaar daarna werd het drama in het geboorteland van de componist, te Rome gespeeld. Reeds in 1913 werd er in het Deutsche Opernhaus Berlijn een Duitse voorstelling gerealiseerd. Vele internationaal befaamde sopranen hebben de rol van Minnie in dit muziekdrama vertolkt: van Maria Jeritza en Ljoeba Welitsch, via Renata Tebaldi en Magda Olivero tot en met Carole Neblett en Olivia Stapp.
In de Covent Garden-versie die op BBC Radio 3 te horen zal zijn, is die rol weggelegd voor Eva-Maria Westbroek. Zij wordt bijgestaan door onder andere de tenor Jose Cura en de bariton Silvano Carroll. Koor en orkest van het Royal Opera House Covent Garden wordt geleid door Antonio Pappano.

Het verhaal
Minnie, eigenares van een saloon in een goudgraversstad in Californië fungeert als een soort van moeder voor het zootje ongeregeld dat haar gelegenheid frequenteert. Pas als er een nieuweling verschijnt, die zich Dick Johnson noemt, wordt ze op slag verliefd. Maar die man is een bandiet met een andere naam, die zich heeft voorgenomen om de safe van de goudzoekers te kraken, beantwoordt haar liefde, maar als Minnie door de sheriff over diens ware identiteit wordt geïnformeert, jaagt ze hem weg. Als de man 's nachts gewond terugkeert, neemt ze hem echter bij zich op en doet ze liefjes tegen de sheriff, opdat die geen verdenking zal koesteren. Toch wordt Johnson ontdekt, gevankelijk afgevoerd en veroordeeld tot de strop. Als hij reeds onder de galg staat, komt Minnie aangerend, smeekt om zijn leven, waarop de bandiet — naar oud gebruik — wordt vrijgelaten, en de beiden Californië mogen verlaten om een nieuw leven op te bouwen.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Giacomo Puccini.
2. De Amerikaanse auteur David Belasco. (Foto gemaakt tussen 1898 en 1916.)
3. Dirigent Antonio Pappano.
4. Eva-Maria Westbroek hier als Minnie die 'Dick Johnson' van de strop redt in La fanciulla del West. (Foto van de website van Eva-Maria Westbroek.)

Gounods Roméo et Juliette opnieuw in de ZaterdagMatinee op Radio 4

Naar Shakespeare
Op 27 december wordt in de ZaterdagMatinee op Radio 4 — een gezamenlijk project van de NPS, de Avro en de Tros — vanaf 13:02 uur een uitvoering gegeven van de opera Roméo et Juliette van Charles Gounod (1818-1893). Het betreft de herhaling van 8 november dit jaar.
De Radio Kamer Filharmonie en het Groot Omroepkoor zullen worden geleid door Giuliano Carella. Vocale solisten zijn Sébastien Guèze, tenor; Nina Machaidze, sopraan; Cora Burggraaf en Elizabeth Sikora, mezzosopraan; Joel Prieto, tenor; Henk Neven, André Morsch en Martijn Cornet, bariton; en anderen.
De tekst van deze opera in vijf bedrijven is gebaseerd op de tragedie Romeo and Juliet uit 1595 van William Shakespeare (1564-1616), is van de dichter en librettist Jules Barbier (1825-1901) en Michel Carré (1819-1872). De eerste opvoering van Roméo et Juliette werd verzorgd te Parijs op 27 april 1867. Nog in hetzelfde jaar werd er een Duitse versie in première gespeeld te Dresden.
Hoewel we in onze streken hoogst zelden worden geconfronteerd met deze opera, heeft dit stuk muziektheater in Frankrijk en Italië al die tijd repertoire gehouden.
____________
Afbeeldingen
1. Librettist, toneelschrijver en dichter Jules Barbier.
2. Componist Charles Gounod.

Op speurtocht naar de eerste operadiva: Maria Malibran

Op maandag 22 december presenteert de Duits-Franse cultuurzender Arte-televisie — tussen 22:50 uur en 23:50 uur — éénmalig de dit jaar gereedgekomen film van Michael Sturminger over de speurtocht die de Italiaanse mezzosopraan Cecilia Bartoli heeft ondernomen om op die manier meer te weten te komen over de eerste operadiva, Maria Malibran (1808-1836).

Sterke persoonlijkheid
Maria Felicia García Sitches was haar eigenlijke naam; ze was de dochter van een veelzijdige musicus, die in eerste instantie triomfen vierde als tenor en daarvoor door Rossini hogelijk werd gewaardeerd vooral voor zijn rol in diens muziekdrama Il Barbiere di Siviglia. Als componist en zangpedagoog heeft hij eveneens zijn sporen nagelaten. Niet in de laatste plaats bij zijn dochter, die hem als een dictator 'onderging' maar zich, als gevolg van haar eigen vasthoudendheid, zo hard verzette als ze maar kon.
Zoals dat niet zelden het geval is, kwam Maria's doorbraak op de operabühne geheel onverwachts. Als zeventienjarige betrad ze voor het eerst het operapodium in het koor van het Londense King's Theatre. Doordat de prima donna plotseling geïndisponeerd raakte, stelde papa voor dat Maria die partij zou overnemen. Het publiek was onmiddellijk zeer van haar gecharmeerd en mede daadoor kon Maria Malibran de rol van Rosina in De Barbier van Sevilla tot aan het einde van het seizoen blijven zingen.
Manuel García die tevens een handige zakenman was, besloot zijn gezelschap — dat voornamelijk uit familieleden bestond — aan het New Yorkse operapubliek voor te stellen, en daarmee werd er voor het eerst in die stad een Italiaanse opera uitgevoerd. Gedurende een aaneengesloten periode van negen maanden heeft Maria Malibran in die stad hoofdrollen in acht opera's. Twee daarvan waren door haar vader gecomponeerd. Hoewel Maria een mezzo was, waren dat meestal waren dat sopraanpartijen.

Speurtocht
De Duitse filmer Michael Sturminger heeft de Italiaanse mezzosopraan Cecilia Bartoli begeleid in haar ontdekkingsreis naar leven en werk van haar voorgangster Maria Malibran. Gedreven door een wens, die mede is ontstaan op het gevoel bij de hedendaagse wereldster, dat er een sterke zielsverwantschap tussen het wezen en het beroep van de twee eeuwen eerder geboren ster, die een absolute prima donna werd: de eerste in de operageschiedenis.
Om dat gevoel bij de toeschouwers en luisteraars te laten overkomen, zingt Cecilia Bartoli in deze documentaire diverse aria's en liederen, die een directe verbinding met Maria Malibran hebben. De wereldster van vandaag vertelt over die zielsverwantschap in de film, alsmede over haar eigen fascinatie voor de persoon Maria Malibran.
Een hommage van Cecilia Bartoli ter gelegenheid van het feit dat Mara Malibran twee eeuwen geleden werd geboren, is als compact disc met de korte doch krachtige titel Maria uitgekomen.
De film duurt drieënvijftig minuten en zal — in tegenstelling tot het gros van dergelijke producties — (vooralsnog) door Arte niet worden herhaald.
____________
Afbeeldingen
1. Maria Malibran.
2. Cecilia Bartoli tijdens een optreden in 2008 in de Parijse Salle Pleyel.

Belcanto-concert met de rijzende ster Juan Diego Flórez

Operagala Baden-Baden
Op zondag 21 december zal de Frans-Duitse cultuurzender Arte-televisie, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de film Bel Canto Spectacular van Georg Wübbolt presenteren, die is samengesteld uit beelden die eind november dit jaar zijn opgenomen tijdens een galaconcert in Baden-Baden, met de nieuwe ster aan het operafirmament van vandaag de dag: de Spaanse tenor Juan Diego Flórez. Hij wordt begeleid door de Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz onder leiding van Christopher Franklin.
Ondanks de vele engagementen die Juan Diego Flórez reeds had, heeft hij toch tijd gevonden voor twee optredens met het bovengenoemd orkest.
Naast Baden-Baden is het concert eveneens in Wenen gegeven.

Uitzendingen
De rolprent die in principe is gemaakt voor de regionale Südwest Rundfunk — één van de pijlers in de sfeer van het 'Dritte Programm' van ARD/Das Erste —, zal worden uitgezonden in HD-kwaliteit op het formaat 16:9. Arte zal deze film de komende week nog een keer uitzenden: op vrijdag 26 december (tweede kerstdag) 's ochtends vanaf 08:00 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Tenor Jan Diego Flórez. (Foto: © SWR/Marek Lieberberg Konzertgentur Gmb & Co. KG.)

Massenets Thaïs rechtstreeks vanuit de Metropolitan Opera in New York — gelijktijdig op BBC Radio 3 en WDR 3

Rechtstreekse uitzending
Op zaterdag 20 december kunt u — indien u de opera Thaïs van Jules Massenet (1842-1912) zou willen beluisteren — kiezen uit twee radiozenders, die de techniek hebben geïnstalleerd om rechtstreeks verbindingen met, in dit geval, The Metropolitan Opera van New York te realiseren: BBC Radio 3 waar dit muziekdrama op het programma staat in de reeks Opera on 3 — Live from the Met; en op het continent naar WDR 3 dat dezelfde matinee — want in New York is het dan nog vroeg in de middag — eveneens rechtstreeks vanaf 18:00 uur zal uitzenden. Koor en orkest van The Metroploitan Opera House zullen worden gedirigeerd door Jesus Lopez-Cobos; solisten op de bühne zijn onder meer de sopraan Renee Fleming,Thomas Hampson en Michael Schade.

Het verhaal
Thaïs, opera in drie bedrijven uit 1894 op een libretto van Louis Gallet (1835-1898), dat is gebaseerd op de geijknamige novelle uit van de Franse schrijver Anatole France (1844-1924) , die in 1921 werd onderscheiden met de Nobelprijs voor Literatuur, voor zijn gehele oeuvre. De eerste uitvoering van dit muziekdrama werd gegeven in de Parijse Opéra op 16 maart 1894.
Een monnik genaamd Athanaël heeft het plan opgevat de courtisane Thaïs te bekeren, omdat zij voor hem het zondige element van de stad Alexandrië vertegenwoordigt. Thaïs gaat door de knieën en ziet ook af van verdere contacten met de jonge filosoof Nicias. Na omzwervingen door de woestijn, eenmaal terug in het klooster, bekent Athanaël haar zijn liefde, maar dat dringt niet meer tot de inmiddels stervende Thaïs door; zij ziet in een visioen alleen nog het eeuwige leven.

Volgens de wervende tekst op de achterzijde van een Nederlandse vertaling, zonder dat daarin de naam van de vertaler wordt genoemd — en indertijd, echter eveneens zonder een jaartal, uitgegeven door de Internationale Bioscoop-Roman-Maatschappij te Amsterdam — kan de essentiële inhoud van het kunstwerk Thaïs . . . "met één karakteristieken zin er aan ontleend" uitstekend worden weergegeven: "De eerste materie voor de heiligheid is het samen-liefhebben, de toomloosheid, al de oreinheden van het vleesch en an den geest."
Heel dikwijls wordt de inmiddels zeer populaire Méditation voor vioolosolo als separaat concertstuk, vooral via de ether, uitgevoerd.

Afbeeldingen
1. De componist Jules Massenet door Jules-Clement Chaplain (1839-1909).
2. Voorzijde van een Nederlandse versie van de roman Thaïs.

Tsjajkovski's Schoppenvrouw rechtstreeks vanuit New York

Metropolitan-Matinee
Op zaterdag 13 december wordt de opera Schoppenvrouw van Pjotr Iljitsj Tsjajkovksi (1840-1893) uitgevoerd tijdens de Matinee van de Metropolitan Opera te New York. In Europa is het dan al avond, maar twee Europese radiozenders, die min of meer vaste afnemers van deze manifestaties zijn, schakelen over en nemen de uitvoering rechstreeks over. Om 18:30 uur begint de uitzending van het programma Opera on 3: Live from the Met op BBC Radio 3, goed een half uur later, vanaf 19:02 uur, is de Nederlandse zender Radio 4 eveneens van de partij met het NPS-programma Opera live.
De uitvoerenden zijn onder anderen de zangers Ben Heppner, Mark Delavan, Felicity Palmer en Maria Guleghina. Koor en Orkest van de Metropolitan Opera zullen worden geleid door Sejij Ozawa.

Ontstaan
Het verhaal van Aleksandr Poesjkin (1799-1837) dat de titel Пиковая Дама draagt, is in 1833 voor het eerst verschenen. De jongere broer van de componist, Modest Tsjajkovski (1850-1916), heeft Poesjkins verhaal als uitgangspunt genomen voor een opera in drie bedrijven, maar heeft daarbij tevens gebruik gemaakt van verzen van drie andere schrijvers: onder hen Gavrila Derzjavin (1743-1816), de belangrijkste Russische dichter in de periode vóór Poesjkin.
Op 19 december 1890 werd de eerste uitvoering van Pique Dame in Sint Petersburg gegeven.
Vanaf 1900 werd de opera tevens in Duitsland gespeeld; de eerste vertaling werd nog aangevuld met enkele nieuwere. De meest recente, die van de dichter Rainer Kirsch (geb. 1938), wordt gebruikt in de aangepaste versie door de Russische componist Alfred Schnittke (1934-1998).

Pique Dame
De handeling speelt aan het einde van de achttiende eeuw in Sint Petersburg. De onbemiddelde officier Herman — van beroep ingenieur — kijkt nauwlettend toe tijdens de kansspelen waarmee de adellijke officieren hun tijd zoet brengen. Wanneer vorst Jeletski zijn bruid aan de aanwezigen voorstelt, herkent Herman in haar de door hem intens aanbeden Liza. Deze wordt begeleid door een oude gravin, die de aanwezigen vertelt dat ze in haar jeugd, toen ze in Parijs nog een onverslaanbare schoonheid was, het geheim van drie 'onverslaanbare' kaarten heeft ontdekt.
Liza wil Herman helpen en zorgt ervoor dat hij in de vertrekken van de gravin binnenkomt. Doch voordat Herman de gravin het geheim van de kaarten kan ontfutselen, sterft ze van schrik.
Maar in de daarop volgende nacht verschijnt de geest van d gravin, die hem alsnog het geheim van de kaarten influistert, maar ze heeft voor deze onthulling wel een voorwaarde: Herman moet Liza gelukkig maken. Doch als die merkt dat Herman alleen maar meer oog en oor heeft voor het spel, springt ze uit vertwijfeling in de rivier. Herman wint in de club het ene hoge bedrag na het andere, maar net als hij zijn derde kaart wil uitspelen, ziet hij opnieuw het gezicht van de gravin. Hij verliest daarop alles en maakt een einde aan zijn leven.
__________

Zaterdag 13 december, 18:30 uur, BBC Radio 3 (Opera on 3 — Live from the Met)
Zaterdag 13 december, 19:02 uur, Radio 4 (Opera live)
____________
Afbeeldingen
1. Pjotr Iljitsj Tsjakovski. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch, tevens ©.)
2. Aleksandr Poesjkin.
3. Modest Iljitsj Tsjajkovski.

Druk opera-weekeinde: in concertzaal en via de ether

Ruim aanbod
Op zaterdag 15 november wordt in de grote concertzaal van het Cultuurcentrum De Oosterpoort te Groningen een semi-scènische voorstelling gegeven van Béla Bartóks muziektheater Hertog Blauwbaards Burcht uit 1911. Daarover kunt u uitgebreide informatie vinden in het donderdag verschenen artikel op onze zustersite Tempel der Toonkunst.
Een uur voordat het concert van het Noord Nederlands Orkest in Groningen begint, wordt in het programma Opera on 3 van BBC Radio 3 de zaterdagse muziektheater-avond gestart. Aan de beurt is de English National Opera met Modest Moessorgski's Boris Godoenov.
Een andere grootheid van het fin de siècle binnen de muziekcultuur in het algemeen is op de Belgische radiozender Klara vertegenwoordigd met één van zijn drie grootste scheppingen voor het muziektheater: Richard Strauss met zijn Elektra, een opera in één bedrijf, gecomponeerd in de jaren 1908-1909.
Deze uitzending in het kader van het wekelijkse operaprogramma op die zender, Scala, biedt een uitvoering in het Mariinski Theater te Sint Petersburg, onder leiding van Valery Gergiev, vanzelfsprekend met medewerking van solisten, koor en orkest.

Heinrich Marschner
Direct na het Nieuws van 19:00 uur begint op de Nederlandse klassieke muziekzender Radio 4 het programma Opera Live van de NPS. Daarin kunt u luisteren naar een bepaald niet regelmatig gespeelde opera Der Vampyr van de Duitse componist Heinrich Marschner (1795-1861). De eerste uitvoering daarvan werd gegeven op 29 maart 1828 te Leipzig. In 1992 is er een aangepaste versie als soap-opera gepresenteerd als televisieserie op de BBC.
____________
Afbeeldingen
1. Tsaar Boris Godoenov.
2. De componist Heinrich Marschner, samen met zijn signatuur inclusief de typisch Duitse tic van het predikaat doctor vooraan de naam.
Lithografie naar een tekening van ca. 1830 door F.A. Jung.

Bizets Carmen onder Barenboim opnieuw op Mezzo-tv

Op vrijdag 7 november, tussen 17:00 uur en 20:10 uur presenteert de muziek-televisiezender Mezzo een herhalig uit van de opera Carmen van Georges Bizet, onder leiding van Daniel Barenboim. Het betreft hier een productie uit 2006, waarover we op deze site reeds hebben gepubliceerd in een bijdrage op dinsdag 17 juni van dit jaar.

Mozarts muziekdrama Zaide vrijdagochtend op Mezzo-TV

Geen genade van Soliman
Zaide is een opera in twee bedrijven van Wolfgang Amadeus Mozart, die op vrijdag 31 oktober, 's ochtends tussen 10:00 uur en 11:45 uur, in een uitvoering door de Camerata Salzburg onder leiding van Louis Langrée te zien zal zijn op de muziekzender Mezzo-TV.
De tekst voor dit muziekdrama stamt van Johann Andreas Schachtner (1731-1795) — hoftrompettist en vriend van de familie Mozart, maar vooral van Vader Leopold, met wie hij samen muziek maakte —, en deze tekst is gebaseerd op die van Franz Joseph Bastiani (), welke deze heeft geleverd voor de opera Das Serail, als fragment gecomponeerd door de vooral als tenor en later in Passau ook nog bekende Oostenrijker Joseph Frieberth (1724-1799). Vele handen zijn er aan te pas gekomen voordat de eerste uitvoering — drie kwart eeuw na het overlijden van Mozart — kon worden gerealiseerd: in Frankfurt am Main, op 27 januari 1866, exact 110 jaar na de geboorte van de componist. Muziekcriticus tevens componist Carl Gollmick (1796-1866) had er nieuwe dialogen voor geschreven en Anton André (1775-1842) zorgde in 1838/39 voor een overture, alsmede voor de titel.
In Wenen werd dit muziekdrama, alweer in een andere bewerking — door R. Hirschfeld ) — en aangevuld met de toneelmuziek van Thamos. En alsof daarmee niet eens een einde aan de voortdurende veranderingen had moeten komen, werd er lustig doorgegaan met aanpassingen en vernieuwingen. Vijftien jaar na Wenen ging Zaide in Karlsruhe, in een bewerking van A. Rudoph. Een halve eeuw daarna, in 1968, werd dit stuk tijdens de Salzburger Festspiele opgevoerd met een cast vol beroemdheden, en dat was in 1983 in Wenen, zij het met anderen, eveneens het geval.

Het verhaal
Hoewel Zaide de favoriete van Sultan Soliman is, besluit ze om met de slaaf Gomatz te vluchten. Daartoe nemen de beiden een andere slaaf, die tevens bouwmeester van de sultan is, in vertrouwen. Op het moment dat Osmin de sultan drie slavinnen wil verkopen, worden de beide vluchtenden binnengebracht. Het verzoek om genade wordt door de sultan afgewezen.

Rudy van Dantzigs choreografische interpretatie van de Vier letzte Lieder van Richard Strauss

Samensmelting van tekst, muziek en beweging
Op maandag 13 oktober zal 's avonds laat, vanaf 23:50 uur, de NPS in het programma via NPS Dans Nederland 2 de choreografie Vier letzte Lieder, van Rudy van Dantzig, in een verfilming uit 1977, worden uitgezonden.
De keuze van Richard Strauss' Vier letzte Lieder door de choreograaf Rudy van Dantzig zal niet toevallig zijn geweest, nu hij al enige tijd behoorlijk ziek is en tot de ouderen in onze samenleving mag worden gerekend. Ooit zei de in 1933 geboren kunstenaar, die niet alleen danser en choreograaf is, maar tevens auteur van enkele indringende, in verhalende vorm gegoten herinneringen, waarvan het eerste vooral autobiografische boek — Voor een verloren sodaat (1986) — tevens is verfilmd.
"Als ik de 75 haa, heb ik het wel gezien, denk ik," zei hij eens in een interview. Nu hij in augustus 75 jaar oud geworden is, kan een associatie met de naderende dood — hetzij bewust dan wel onbewust — niet buiten de gevoelswereld worden gehouden. Een artistieke uiteenzetting met dat onvermijdelijke, langdurige fenomeen kan louterend, bevrijdend en via creativiteit bijdragen tot een vorm van beheersing.
Strauss Vier letzte Lieder — meer daarover kunt u vinden in een artikel naar aanleiding van een uitvoering tijdens een van BBC's Promconcerten deze zomer, medio juli in de Londense Albert Hall, op onze zustersite Tempel der Toonkunst — bieden elke kunstvorm volop gelegenheid zich te uiten: schilders, beeldhouwers, dichters, en ook choreografen.
De vier liederen, drie van Herman Hesse en één van Joseph von Eichendorff, bieden voldoende stof voor een choreografische interpretatie. Van Dantzig heeft die kans met handen en voeten aangegrepen en laat weer zien hoe zeer tekst, muziek en beweging kunnen samenvloeien tot één geheel.
Het ballet biedt vier duetten, die alle handelen van de liefde tussen mensen, die (ooit) een naderend afscheid ten deel zal vallen. Een derde danser fungeert als verbindend en overkoepelend element als Doodsengel.

Puccini's Madama Butterfly zaterdag 27 september via Radio 4 en daarna nog live in vijf Nederlandse theaters

De Nationale Reisopera op tournee
Nu de vakantieperioden van de cultuurinstituten in de lage landen er weer opzitten en het kunstbedrijf in het algemeen weer op volle toeren werkt, zijn ook de muziektheateractiviteiten weer ruimschoots te zien en te horen. Niet alleen de De Nederlandse Opera toont de voorstellingen van Richard Strauss' Die Frau ohne Schatten, in het Amsterdamse Muziektheater, Neerlands Nationale Reisopera is sedert twee weken ook weer zichtbaar en hoorbaar actief. Het seizoen werd zaterdag 13 september geopend in schouwburg Orpheus te Apeldoorn, met Madama Butterfly van Giacomo Puccini. Opera Zuid komt over enige tijd ook met de eerste productie.
Normaal gesproken worden de opnamen die tijdens de première worden gemaak, pas via de radio uitgezonden omstreeks het einde van de tournee langs de grotere steden in ons land. Madama Butterfly daarentegen kan men op zaterdag 27 september, 's avonds vanaf 19:02 uur via de Nederlandse klassieke zender Radio 4, in de reeks Opera live van de NPS, beluisteren. Na deze datum wordt dit muziekdrama in de versie van De Nationale Reisopera nog in vijf theaters van ons land voorgesteld. Zie daartoe de speeldata op de website van het gezelschap.
Het Gelders Orkest en het koor van de Nationale Reisopera staan onder leiding van Alexander Polianichko. Voor de overige medewerkenden — solisten, regisseur en anderen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van deze productie — zij eveneens verwezen naar het hoofdstuk Bezetting op de website van het instituut.
__________
Afbeelding: Scènefoto uit Madama Butterfly in de voorstelling door de Nationale Reisopera.
(Foto: Hermann und Clärchen Baus.)

Nieuwe versie van Richard Strauss' Die Frau ohne Schatten met de bejubelde Doris Soffel in de rol van Amme

Acht voorstellingen
Op maandag 1 september geeft de Nederlandse Opera in het Amsterdamse Muziektheater de première van een nieuwe enscenering van de opera Die Frau ohne Schatten uit 1919 van Richard Strauss (1864-1949). De rol van de Amme zal worden vertolkt door Doris Soffel, die zich reeds heeft weten te onderscheiden van zovele andere vocale interpreten, en met name in het niet bepaald gemakkelijke repertoire van Richard Wagner en Richard Strauss, waarvoor zij intense ovaties heeft geoogst.
Na de première worden er nog zeven voorstellingen in Amsterdam gegeven: op vrijdag 5, dinsdag 9, vrijdag 12, dinsdag 16, zaterdag 20, dinsdag 23 en zondag 28 september. Meer over de vocale en instrumentale, alsmede alle andere sleutelfiguren binnen deze productie, is te vinden op de website van De Nederlandse Opera.

Het verhaal
Het libretto stamt van Hugo von Hofmannsthal (1874-1929). Nog in hetzelfde tijdsbestek verwerkte de auteur de verzonnen handeling in een verhaal dat ook nog in 1919 in Berlijn is verschenen, en sedert twee jaar in een heruitgave van die eerste editie opnieuw verkrijgbaar is. Andere bronnen beweren echter dat eerst het boek is geschreven en de auteur vervolgens het libretto voor de opera heeft gerealiseerd. Deze Erzählung geldt als een van de kostbaarste juweeltjes van de Weense neoromantiek. Het gaat daarbij om een sprookje dat nadrukkelijk is voorzien van heel veel symboliek die op tal van manieren kan worden geduid. De basisgedachte is dat de menselijke liefde pas vruchtbaar kan zijn als de twee bij elkaar horende partners door middel van beproevingen, waarachtig lijden en zelfinzicht de weg tot elkander hebben gevonden.
In deze geschiedenis heeft de keizer eens jacht gemaakt op de dochter van de geestenleider Keikobad; zij had toen de gestalte van een gazelle, die hij tot keizerin heeft gemaakt. Na een jaar samenleven heeft de keizerin nog steeds geen schaduw weten te verwerven: het teken van moederschap. Op het moment van die vaststelling resten haar nog drie dagen voordat de termijn die haar vader heeft gesteld, is afgelopen en zij naar het geestenrijk moet terugkeren. De keizer zal dan tot steen verstarren.
Helaas wordt de keizerin begeleid door haar diabolische voedster, en samen dalen zij af naar de mensenwereld, waar ze de vrouw van ene Barack ertoe overhalen haar schaduw af te staan. De keizerin beseft echter dat ze hierdoor bij Barack in het krijt zal staan en daarom aarzelt ze die schaduw aan te nemen. Vervolgens worden die beide echtgenoten in een onderaardse kerker van elkaar gescheiden. Voor de tempel van de geesten scheidt de keizerin van haar voedster om haar laatste beproeving te ondergaan. Door af te zien van het water des levens en de schaduw van de vreemde vrouw, kan zij zichzelf verlossen, evenals de reeds versteende keizer. Door deze vorm van zelfoverwinning wordt haar de genade deelachtig en krijgt zij een eigen schaduw. Het uiteengerukte echtpaar wordt opnieuw vereend, doordat ook die twee mensen, evenals het keizerpaar, erin is geslaagd de weg tot elkander opnieuw te vinden.
Pas in de jaren zeventig van de twintigste eeuw heeft deze opera van Richard Strauss internationaal meer aanzien gekregen doordat dirigent Karl Böhm (1894-1981) zich er nadrukkelijk voor heeft ingezet en vasthoudend is gebleven, ondanks de enorme eisen die het werk aan alle betrokkenen stelt.

Drie bedrijven
Strauss schreef op basis van die Hofmannsthal-tekst een opera in drie bedrijven, die op 10 oktober 1919 in Wenen in première is gegaan onder leiding van Franz Schalk (1863-1931). Strauss was in de jaren 1919-1924 directeur van de Wiener Oper, een functie die hij met Franz Schalk deelde. De in die dagen internationaal in hoog aanzien staande sopraan Maria Jeritza zong bij die gelegenheid de titelrol. Pas dertien jaar later werd er een voorstelling in Salzburg geven en het zou tot 1940 duren voordat de Milanese Scala zich over het werk ontfermde. In 1966 volgde New York, een jaar later Londen en in 1972 triomfeerde Die Frau ohne Schatten in Parijs.
Dit prachtige en terecht pretentieuze stuk muziektheater bergt tal van stijlen en verschillende muzikale uitingsvormen in zich: elementen van het oratorium — die passen bij het hier en daar ietwat bijbels-ideologische sfeer —, maar daarnaast ook de in het fenomeen opera zo passende lyriek, die erin slaagt de inhoud enigszins boven het afstandelijk-epische van de handeling uit te tillen.
Hugo von Hofmannsthal: Die Frau ohne Schatten — Erzählung.
Berlin 1919. — Neuausgabe 2006, herausgegeben von Joseph Kiermeier-Debre in de reeks Bibliothek der Erstausgaben (dtv 2667). Deutscher Taschenbuch Verlag, München. ISBN 978-3-423-02667-7. Prijs € 8,— (alleen in de Bondsrepubliek Duitsland en in Amsterdam bij Boekhandel Die Weisse Rose.)
____________
Afbeeldingen
1. Zangeres Doris Soffel. Foto van Boris Streubel.
2. Librettist Hugo von Hofmannsthal.
3. Componist Richard Strauss. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.)
4. Dirigent Franz Schalk.
5. Voorzijde van de heruitgave 2006 van de oorspronkelijke tekst van de Hofmannsthals Erzählung Die Frau ohne Schatten.

Mozarts Così fan tutte uit Glyndebourne via Mezzo-televisie

Op donderdag 28 augustus, 's avonds tussen 20:30 uur en middernacht, zal de muziekzender Mezzo een herhaling presenteren van de opera Così fan tutte van Wolfgang Amadeus Mozart, zoals die ook al op 21 juni via dezelfde zender de ether werd ingestuurd. Meer over de uitvoerenden en aanverwante gegevens kunt u vinden in ons artikel van die dag, op deze site. Voor meer achtergronden over de opera zelf vindt u in de bijdrage weer een link naar een oudere uiteenzetting naar aanleiding van een andere interpretatie. Maar het verhaal blijft wel gelijk.

Wagners Tristan und Isolde zaterdag nogmaals op Mezzo

Glyndebourne-versie
Mezzo-televisie presenteert zaterdag 16 augustus, 's avonds tussen 20:30 uur en 00:20 uur in de nacht op zondag 17 augustus, een uitvoering van Wagners opera Tristan und Isolde uit. Over deze mijlpaal uit de geschiedenis van het muziektheater hebben we op deze site reeds uitvoerig bericht op zondag 22 juni. Voor nadere informatie en bijzonderheden verwijzen we u graag naar die bijdrage.

Verdi's Simone Boccanegra zaterdag 2 augustus in Scala

Op Belgische zender Klara
Op de Nederlandstalige Belgische radiozender Klara is zaterdag 2 augustus, vanaf 20:00 uur 's avonds, in het muziekprogramma Scala, een klassieke versie te zien van de opera — met een voorspel en drie bedrijven — Simone Boccanegra (1857; uiteindelijke versie van 1881) van één der grootste geweldenaren op het gebied van het muziektheater, de in tal van opzichten nog altijd onovertroffen Italiaan Giuseppe Verdi (1813-1901).
Het betreft hier een inmiddels alweer wat oudere uitvoering die werd gegeven in de Scala van Milaan onder leiding van Claudio Abbado. De voornaamste zangsolisten zijn Piero Cappuccilli, Mirella Freni, Nicolai Ghiaurov, José Carreras en José Van Dam.
Voor nadere informatie kunt u terecht op de site van Klara-Scala.

Achtergronden
Giuseppe Verdi's opera steunt op een libretto van Francesco Maria Piave (1810-1876) — dat werd gecreëerd naar een oorspronkelijk toneelstuk door Antonio Garcia Gutiérrez (1812-1884) — dat ten behoeve van de tweede versie, van bijna een kwart eeuw daarna, werd gereviseerd en van toevoegingen voorzien door de veelzijdige Arrigo Boito (1842-1918), die zelf eveneens componist was en ook bekend is geworden met onder meer Mefistofele uit 1868.
Hoewel de eerste uitvoering van — de eerste versie van Simone Boccanegra in 1857 in Italië werd gegeven, heeft het nog drie kwart eeuw geduurd, voordat er een opvoering in de New Yorkse Metropolitan Opera is gegeven: op 28 januari 1932.

Inhoud
Het verhaal speelt zich af in Genua omstreeks 1530. Paolo Albani en ene Pietro, leider van de volkspartij, zorgen ervoor dat de Coriscaan Simone Boccanegra volkstribuun wordt. Simone hoopt, eenmaal in de functie van doge, erin te slagen de patriciër Fiesco op andere gedachten te kunnen brengen en zo met diens dochter Maria te kunnen trouwen. Een kind hebben ze samen reeds. Fiesco is daartoe bereid onder de voorwaarde dat hij de kleine meid krijgt. Tegelijkertijd verzwijgt hij echter dat Maria reeds is overleden. Tal van verwikkelingen, valsheden en intriges leiden tot nieuwe laagheden, maar uiteindelijk verzoent de stervende Simone zich met Fiesco.
____________
Afbeeldingen
1. Giuseppe Verdi in 1876.
2. Librettist Francesco Maria Piave.
3. Componist, librettist en nog veel meer, ArrigoBoito.

Beethovens Fidelio, in de versie van Karl Böhm uit 1970, is zaterdagavond nogmaals te zien via Mezzo-televisie

Herhaling
De klassieke muziekzender Mezzo-televisie presenteert op zaterdag 2 augustus, tussen 20:30 uur en 22:25 uur, de enige opera die Ludwig van Beethoven (1770-1827) heeft gecomponeerd, Fidelio uit 1805 (eerste revisie 1806). Uitvoerenden in deze Mezzo-voorstelling zijn de sopraan Gwyneth Jones als Leonore, en James King, bas, in de rol van Florestan. Het betreft een opname uit het jaar 1970 onder regie van Ernst Wild, gerealiseerd in de Deutsche Oper Berlin. Koor en orkest van dat instituut worden gedirigeerd door Karl Böhm (1894-1981). In de begeleidende tekst wordt de interpretatie van Karl Böhm gekwalificeerd als "van een souvereine noblesse".
Voor de overige personen die een rol in dit muziekdrama vervullen, zij verwijzen naar het programma-onderdeel in kwestie op de website van Mezzo.


Achtergronden
Fidelio oder Die eheliche Treue is de enige muziekdramatische compositie van Ludwig van Beethoven: een opera in drie bedrijven, op een tekst van Joseph von Sonnleithner (1765-1835), welke is gebaseerd op het libretto uit 1798 van Jean-Nicholas Bouilly (1763-1842), bedoeld voor Léonore ou L'amour conjugal van Pierre Gaveaux (1760-1825). Dit libretto is in dezelfde periode tevens gebruikt door Fernando Paër (1771-1839) — in 1804 — en Johann Simon Mayr (1763-1845) — in 1805.
De eerste uitvoering van Fidelio, met de ouverture Leonore II, werd, onder leiding van de componist, op 20 november 1805 in het Theater an der Wien gegeven. Goed vier maanden daarna, op 29 maart 1806, werd in datzelfde theater een aangepaste versie — veranderingen en inkrimping tot twee bedrijven, met als ouverture Leonore III — onder leiding van Ignaz Seyfried (1776-1841). De derde en uiteindelijke versie van Fidelio, op tekst van Georg Friedrich Treitschke (1776-1843), ging op 23 mei 1814 in het Weense Kärtnertortheater, met als ouverture Die Ruinen von Athen, en vanaf de tweede voorstelling met de Fidelio-ouverture. Dat is ook heden ten dage gebruikelijk, en tussen de bedrijven wordt dan veelal Leonore III gespeeld, een inlassing die in 1841 door Otto Nicolai (1810-1849) werd gerealiseerd. Acht jaar daarna heeft Carl Anschütz (1813-1870) deze 'ouverture' tussen de beide laatste scènes geplaatst.

Inhoud
Leonore is vastberaden haar echtgenoot, de Spaanse edelman Florestan, uit de gevangenis te bevrijdenen daartoe heeft zij zich onder de naam Fidelio als assistent van de kerkermeester Rocco laten aanwerven. Deze is zeer tevreden met 'zijn' werk en wil 'hem' daarom wel laten trouwen met zijn dochter Marzellia, die verliefd op de assistent van haar vader is geworden.
Gouverneur Pizarro laat het bevel uitgaan Florestan te doden, aangezien deze slechts op persoonlijke willekeur van Pizarro in de kerker is beland; nu er een inspectie op handen is, zou Pizarro's misdaad aan het licht kunnen komen en daardoor is het zaak dat de executie snel gebeurt. Rocco en Florestan graven samen het graf voor het beoogde slachtoffer. Pizarro verschijnt en dan komt Leonore tussenbeide om zo ervoor te zorgen dat haar echtgenoot toch niet zal worden gedood.
Een trompetsignaal kondigt de komst van de minister, Don Ferrando, aan. Deze laat de gevangenen vrij, waarna Marzellina dit intermezzo met de vermeende toekomstige bruidegom achter zich laat en naar de voormalige geliefde Joaquino terugkeert.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit de Böhm-versie uit 1970 van Fidelio.
2. Dirigent Karl Böhm.
3. Librettist Joseph von Sonnleithner.
4. Componist/dirigent Otto Nicolai.
5. Componist/dirigent Carl Anschütz.

Wagners Meistersinger op zaterdag 26 juli via Mezzo-tv

Versie uit Zürich 2004
De muziekzender Mezzo presenteert op zaterdag 26 juli, 's avonds vanaf 20:30 uur een uitvoering van de opera Die Meistersinger von Nürnberg van Richard Wagner. Het is een film vanAndy Sommer, opgenomen in de opera van Zürich in et jaar 2004. Het gaat om een m.i. gecoupeerde versie (de live-uitvoering die ik zelf ooit meemaakte, duurde — inclusief pauzes — zes uur). Koor en orkest van de Opera van Zürich staan onder leiding van Franz Welser-Möst, de verantwoordelijkheid voor de regie berust bij Nikolaus Lehnhoff. Meer informatie omtrent de vocale uitvoerenden is te vinden in de Programm-Info op de website van Mezzo-televisie.

Achtergronden
Die Meistersinger von Nürnberg is een muziekdrama in drie bedrijven van Richard Wagner (1813-1883), op teksten van de componist, die zich daarvoor heeft gebaseerd op bestaande Kronieken van Duitse 'Meistersinger' uit de zestiende eeuw. De eerste uitvoering werd gegeven op 21 juni 1868 in het Hoftheater van München, waarbij Hans von Bülow (1857-1915) de muzikale leiding had. De eerste keer dat dit muziekdrama is voorgekomen op het speelplan van de New Yorkse Met, was op 4 januari 1886 onder leiding van Anton Seidl (1850-1898). Vier jaar eerder was Die Meistersinger reeds in het Londense Drury Lane Theater opgevoerd onder de baton van Hans Richter (1843-1916). In 1889 kwam het tot een presentatie in Covent Garden, onder leiding van Luigi Mancinelli (1848-1921), die niet alleen dirigent maar ook cellist was. Opvallend daarbij is dat het een Italiaanse versie betrof.

Meesterschap
De geest van het meesterschap wordt aan het einde van de negentiende eeuw door Wagner — eerst in tekst en vervolgens in muziek — opnieuw voor het voetlicht gebracht, en hoewel het gebeuren van Die Meistersinger zich in het midden van de zestiende eeuw afspeelt te Neurenberg, heeft de componist ervoor gekozen niet alleen de tijdgenoten van de meester-schoenmaker Hans Sachs (1494-1576) — die ook de meest beroemde van de meesterzangers is en over wie wordt gezegd dat hij zo'n zesduizend gedichten heeft geschreven — ten tonele te voeren, maar tevens die uit zijn eigen tijdperk en leefomgeving, en eveneens die uit een periode, die voor Richard Wagner nog in de verre toekomst lag: de onze. Op die wijze huldigt Wagner het type van de (onvergankelijke) Duitse burgerman in het algemeen. Die handwerkslieden uit de vrije stad Neurenberg zijn niet alleen vrije burgers en dito gildemeesters, maar hebben tevens een functie als zangmeester, ieder met een eigen inbreng en met eigen ideeën over de kunst. Allen nadrukkelijk geprofileerde persoonlijkheden, die echter een eenheid zullen vormen op het moment dat de jonge Frankische ridder Walther von Stoltzing — die zijn zinnen op Eva, de dochter van de goudsmid heeft gezet, er alles op alles zet om de zangerscompetitie te winnen, omdat dit de voorwaarde blijkt, die Eva's vader hem heeft gesteld — in zijn ongebreidelde optreden, met een grenzen verleggende dicht- en zangkunst, alle normen en wetten overtreedt, welke in deze disciplines lange tijd de leidraad zijn geweest. Een proces van gewenning en aanpassing, waarbij de jonge ridder erin slaagt het eigen ware wezen te bestendigen, maakt hem tot een meester onder de meesters. Dit gebeurt met medewerking van Hans Sachs, die zich opwerpt als intermediair: niet alleen tussen het aloud-vertrouwde en het hier en daar beangstigende en verwarrende nieuwe, dat echter niets anders dan het eigentijdse is, maar tevens tussen de gemeenschap en het individu, zich uitend in een groepsmentaliteit enerzijds en de geest van de Einzelgänger aan de andere kant.

____________
Afbeeldingen
1. Scène uit de versie in Zürich, 2004, zoals die door Mezzo-televisie zal worden uitgezonden.
2. Dirigent Hans von Bulw.
3. De 51-jarige Hans Sachs in 1545, door Michael Ostendorfer (ca. 1490-1559).

Terugblik op zestig jaar Operafestival Aix-en-Provence — woensdagavond in een documentaire op Arte-televisie

Veelzijdige terugblik
Voor de ware operaliefhebber, die in meer is geïnteresseerd dan dat wat tijdens een voorstelling op de bühne en in de orkestbak plaatsvindt, is het wellicht aanbevelenswaardig om op woensdag 23 juli,'s avonds tussen 21:00 uur en 21:55 uur, te kijken naar de Duits-Franse cultuurzender Arte. Dat instituut presenteert een documentaire uit 2008 van Philippe Beziat, getiteld Von Don Giovanni bis Siegfried: 60 Jahre Opernfestspiele Aix-en-Provence, met daarin een terugblik op dit festival, dat in 1948 in het leven werd geroepen door Gabriel Dussurget (1904-1996). Deze zomer zal daar in het kader van die festiviteiten een opvoering worden gerealiseerd van de opera Belshazzar van Georg-Friedrich Händel. Daarover kunt u meer lezen in een separaat artikel, in aansluiting op deze bijdrage.
In de terugblik geven zeven internationale persoonlijkheden een indruk van hetgeen in die achterliggende zes decennia aan bijzonders is uitgevoerd en omtrent allerhande aspecten die te maken hebben met zo'n jaarlijks festival en het in stand houden daarvan. Tevens worden er archiefopnamen getoond van aldaar uitgevoerde opera's die hebben bijgedragen tot de wereldwijde reputatie van dit festival.
Bijzonderheden daarover zijn te vinden in de Programm-Info van Arte.

Katja Kabanova van Leoš Janáček, woensdagochtend op muziekzender Mezzo

Opname uit 1988
Op woensdag 23 juli, 's ochtends tussen 10:00 uur en 11:40 uur is Katja Kabanova, een opera in drie bedrijven van de Tsjechische componist Leoš Janáček (1854-1928) te zien op de muziekzender Mezzo-televisie in een uitvoering door het Londens Philharmonisch Orkest onder leidig van Andrew Davis, opgenomen in 1988 door Derek Bailey. Voor de solisten en andere medewerkenden verwijzen we u naar het betreffende onderdeel van de website met programmagegevens van Mezzo-televisie.
Het libretto voor Katja Kabanova is afkomstig van Vincenc Červinka (1877-1942) en is gebaseerd op het toneelstuk Het Onweer uit 1859 van Aleksandr Ostrovski (1823-1886), die als stichter van het klassieke Russische toneel geldt. De eerste uitvoering van deze opera werd gegeven op 23 november 1921. Een jaar daarna dirigeerde Otto Klemperer (1885-1973) in keulen de eerste Duitse versie in de vertaling van Kafka-vriend en -biograaf Max Brod (1884-1968).

Het verhaal
Katja is getrouwd met Tichon Kanabov, een wat zwakke man die door zijn moeder, Kabanicha, in hoge mate wordt overvleugeld. Zij zendt zoonlief op reis en Katja is niet in staat om dat te verhinderen, al wil ze dat zeker om door de aanwzigheid van manlief haar liefde voor een andere man beter te kunnen onderdrukken.
Samen met Varvara, een pleegzus van haar man, sluipt ze het huis uit en ontmoet Boris, een neef van de altijd ruzie zoekende Dikoi. Varvara ontmoet bij die gelegenheid ene Koedrjasj. Als er een onweer opsteekt, zoeken ze allen ergens onderdak.
Na terugkeer van Tichon is Katja helemaal uit haar gewone doen. Voor alle aanwezigen bekent ze dat is vreemdgegaan en vlucht. Boris vertelt haar dat hij naar Siberië is overgeplaatst, waarop Katja zich vertwijfeld in de Wolga stort. Tichon beschuldigt daarop zijn moeder van moord.
____________
Afbeeldingen
1. Vincenc Červinka, de librettist voor Janáčeks Katja Kabanova.
2. Aleksandr Ostrovski, de vader van het Russische toneel, schreef het oorspronkelijke stuk Onweer in 1859. Portret uit 1871, geschilderd door Vasili Grigorjevitsj Perov (1833-1882).

Goede variatie in het opera-aanbod via de ether

Drie verschillende richtingen
Op zaterdag 19 juli zullen er vier opera's via de ether naar de eventueel geïnteresseerden worden gezonden, die alle uit een verschillende context stammen: één uit Duitsland, één uit de Donaumonarchie, één uit Italië en de laatste binnen de onderhavige periode uit de Tsjechische muziekwereld. Twee van die muziekdramatische werken zult u via de beeldbuis in de huiskamer kunnen ontvangen via de klassieke zender Mezzo-televisie: de eerste Telemanns Pimpinone om 17:00 uur, en Donizetti's La fille du Régiment vanaf 20:30 uur. De Nederandstalige Belgische zender Klara biedt in het muziekprogramma Scala, vanaf 20:00 uur Dvořáks Rusalka.

Georg Philipp Telemann — Pimpinone oder die ungleiche Heirat (1725)
Dit muziekdramatische komische werk van Georg Philipp Telemann (1681-1767) wordt als Intermezzo in drei Teilen betiteld. De componist heeft gebruik gemaakt van een tekst, geschreven door Johann Philipp Praetorius (1696-1766), die is gebaseerd op een gegeven van Pietro Pariati (1665-1733), dat reeds in 1708 op muziek was gezet door Tom(m)aso Giovanni Albinoni (1671-1751).
Pimpinone geldt als het vroegste voorbeeld van een opera-intermezzo en zou wel eens als zodanig binnen de opera Tamerlano van Georg-Friedrich Händel (1685-1759) opgevoerd kunnen zijn. De première werd gegeven in Hamburg, op 27 september 1725.
In deze dramatische handeling slaagt het kamermeisje Vespetta erin haar werkgever Pimpinone ertoe over te halen met haar in het huwelijk te treden. Als ze eenmaal die status heeft bereikt, blijkt deze, dan voormalige, dienster niet bepaald een katje om zonder handschoenen aan te pakken, en de eerste die dat op alle fronten ondervindt, is de voormalige baas van 't spul: de, dan 'arme', Pimpinone.
Het is een schitterend, en hier en daar dolkomisch, muziekdrama, maar de visuele aspecten van een zichtbare uitvoering kunnen nog veel bijdragen tot vergroting van de genoeglijkheden. De enscenering die Mezzo zaterdag 19 juli biedt, is van Béatrice Massin. Nadere info hier.

Wolfgang Amadeus Mozart — Bastien und Bastienne (1768)
Via allerlei omwegen — zeg maar: de schrijftafels van tal van pennenvoerders — is een oorspronkelijke tekst van de Franse filosoof Jan Jacques Rousseau (1712-1778) — Le devin du village uit 1752 bij Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) terechtgekomen. Tussenliggende 'stations' waren de parodie van Charles-Simon Favart (1710-1792), Marie-Justine Favart (1727-1772) en Harny de Guéville. Vervolgens heeft de librettist Friedrich Wilhelm Weiskern zich over het gegeven gebogen, en nadat Johann Müller nog voor enige aanvullingen had gezorgd, kon Mozart aan de slag. Het resultaat werd een éénakter die in 1768 te Wenen voor het eerst werd opgevoerd.
De dorpswaarzegger Colas helpt door midden van zijn zogenaamde toverkunsten twee strijdende partijen — en dat zijn de jonge gelieven Bastien en Bastienne — te slechten. De rol van Colas wordt vertolkt door een bas, de jonge Bastien is vanzelfsprekend een tenor, en zijn vriendin krijgt gestalte in een sopraan.
Mezzo-televisie zendt deze eenakter uit tussen 18:25 uur en 19:20 uur. Meer gegevens zijn op de site van Mezzo te vinden.