woensdag 29 december 2010

Fidelio donderdagavond vanuit de Bayerische Staatsoper

De bas Steven Humes.
In het Opernkonzert, een programma dat regelmatig wordt uitgzonden door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur, wordt in de aflevering van donderdag 30 december, tussen 20:00 uur en 22:00 uur, een actuele versie van het enige muziekdrama dat Ludwig van Beethoven (1770-1827) heeft gecomponeerd — Fidelio oder die eheloche Liebe, opus 72, in 1805 in première gegaan —, uitgezonden. U krijgt de versie te horen die de Bayerische Staatsoper München op de rol had staan. Koor en orkest van dat instituut worden geleid door Daniele Gatti; vocaal-solistische medewerking wordt verleend door onder anderen Steven Humes, Anja Kampe en Franz-Josef Selig.
___________
Zie tevens ons artikel van 25 maart 2009.

vrijdag 24 december 2010

Puccini's Meisje uit het Westen zondagavond op Cultura 24

Zangeres Emmy Destinn gaf acte de
présence in de première van La
Fanciulla del West
in 1910.
Wildwestopera
Eén van de vier muziekdrama's die tijdens het bijna compleet achter ons liggende jaar bij De Nederlands Opera in première zijn gegaan, is La Fanciulla del West uit 1910 van Giacomo Puccini (1858-1924). De uitzending ervan via de beeldbuis thuis zal aanstaande zondag, 26 december worden gerealiseerd door het digitale cultuurkanaal Cultura 24, 's avonds tussen 21:00 uur en middernacht. Voorafgaande aan de ouverture van het opus in kwestie wordt er een inleiding gepresenteerd met beelden van de repetities en interviews.
Terecht heeft de Italiaanse bariton Lucio Gallo de muziek van dit drama gekwalificeerd als Puccini's jazz. Inderdaad is er sprake van een veel ritmischer en — in het kader van Puccini's overige oeuvre — gewaagdere aanpak, vooral ten opzichte van twee andere muziekdrama's, waarvan het éne aan Het meisje uit het Westen is voorafgegaan: Madama Butterfly (1904) en de laatste van diens opera's, Turandot
Dat drama is in 1926 in première gegaan, hetgeen betekent dat de componist die gebeurtenis niet meer heeft meegemaakt.

Parafernalia

Pasquale Amato zong ook
in de eerste uitvoering in
1910 in de Met.
Minnie, een engelachtige barvrouw ergens in het wilde Westen, raakt tot over haar oren verliefd op een bandiet. Dat feit zet de verhoudingen met vrijwel alle andere mannelijke bezoekers van de bar (on)behoorlijk op scherp, aangezien velen van hen eveeens naar Minnie's hand dingen.
In de voornaamste rollen horen en zien we Eva-Maria Westbroek die de laatste tijd een wel heel prominente rol is gaan spelen op de internationale operabühne. Naast haar zingen en spelen Zoran Todorovich en de reeds genoemde Lucio Gallo. Carlo Rizzi leidt het Nederlands Philharmonisch Orkest.

De befaamde stem van Enrico
Caruso was te horen in
 de
 première van Puccini's
La Fanciulla del West.
Dit muziekdrama in drie bedrijven is gerealiseerd aan de hand van een libretto van Guelfo Civinini (1873-1954) en Carlo Zangarini (1874-1943), gebaseerd op het toneelstuk The girl of the golden west uit 1905 van David Belasco (1859-1931).

Achtergronden

Op 10 december 1910 werd deze opera voor het eerst opgevoerd: in de Metropolitan Opera te New York, onder leiding van Arturo Toscanini (1867-1951), met vocale medewerking van Enrico Caruso (1873-1921), met Pasquale Amato (1878-1942) en Emmy Destinn (1878-1930).
In 1911 werd het stuk in Rome gespeeld,en in 1913 werd er een Duitse versue van voorgesteld in het Deutsche Opernhaus Berlin. In de beginjaren werd de rol door grootheden als Maria Jeritza (1887-1982) gezongen, en later, na de Tweede Wereldoorlog, zijn we daarin protagonistes van de internationale operabühne tegengekomen zoals Renata Tebaldi (1922-2004), Magda Olivero — die op 25 maart van dit jaar haar eeuw op de aardbodem heeft volgemaakt —, Olivia Stapp (geb. 1940) en Carol Neblett (geb. 1946). En aan het eind van het eerste decennium van de een en twintigste eeuw is Eva-Maria Westbroek de grote ster.



dinsdag 21 december 2010

Vertellingen van Hoffmann, woensdagnacht op TV5 Monde

Jacques Offenbach (1819-1880). Foto: Félix Nadar (1820-1910).
In de nachtelijke uren van donderdag 23 december, vanaf 23:45 uur op vrijdag 24 december tot 02:45 uur kunt u op de Franstalige televisiezender TV5 Monde kijken naar de registratie van een versie van het muziekdrama Les contes d'Hoffmann van Jacques Offenbach (1819-1880).

Meer aan inhoudelijke informatie over deze opera is te vinden in ons artikel van 6 november 2007 op de Nederlandse fin de siècle website All art is quite useless, in verband met opvoeringen van de Nationale Reisopera, door op
 deze plek te klikken.

Verder kunt u nog wel een en ander over deze wel heel speciale componist vinden op deze site over toestanden en gebeurtenissen in de wereld van het Muziektheater. Daaarin kunt u het beste en snelste slagen door in de zoekfunctie deze naam van de componist in te tikken en dan te klikken. (Dat rijmt!)




vrijdag 17 december 2010

Verdi's Don Carlos vanuit de Metropolitan Opera

De Zuid-Koreaanse tenor
Yonghoo Lee zingt de rol
van Don Carlos in de Met.
Op zaterdag 18 december wordt, via een directe verbinding met de Metropolitan Opera in New York, de opera Don Carlos uit 1867 van Giuseppe Verdi uitgezonden door de Britse zender BBC Radio 3; vanaf 18:30 uur onze tijd in het programma Opera on 3, en door onze eigen Radio 4; vanaf 19:02 uur in het NTR-programma Opera live. Dirigent is Yannick Nézet-Seguin. Vocale solisten zijn onder anderen Yonghoon Lee (Don Carlos), Marina Poplavskaya (Elisabeth), Simon Keenlyside (Rodrigo) en Eric Halverson (Grootinquisiteur).
Meer over deze opera is te vinden in een artikel op deze website, van 7 februari 2008. Toen eveneens naar aanleiding van een rechtstreekse verbinding via radiozenders, maar toen uit de Scala in Milaan.

zondag 12 december 2010

OPERA ZUID zet de uitstekende trend voort in 2011

Nu Opera Zuid — de laatste weken met de opvoering van Der Rosenkavalier van Richard Strauss — heeft laten zien en horen tot welk niveau een reisgezelschap met vaste verblijfplaats in staat is, mogen de bezoekers van de voorstellingen van Groningen tot en met Maastricht er nog wel eens goed over nadenken wat men zoal kan doen om er, als bewonderaar van het fenomeen muziekdrama en de uitvoerenden ervan, zou kunnen doen om er mede zorg voor te dragen dat er een zo goed en kwalitatief een zo hoog mogelijk niveau vooralsnog gehandhaafd blijft, en daarop is, althans in principe, maar één antwoord: de voorstellingen consequent bezoeken. Want mede op het aantal bezoekers zullen de diverse cultuurinstellingen de komende jaren worden beoordeeld.
In de eerste helft van 2011 zullen er nog twee voorstellingen verspreid over ons land worden gegeven:
allereerst Barbe-Bleu van Jacques Offenbach — tussen 18 maart en 14 april, en daarna nog L'Elisir d'Amore van Gaetano Donizetti, tussen 22 mei en 18 juni.

vrijdag 10 december 2010

Twee voorstellingen van Rage d'Amours van Rob Zuidam

Bestand:Juana la Loca de Pradilla.jpg
Scène uit het leven van Johanna van Castilië (1479-1555), bijgenaamd Johanna de Waanzinnige. Hier zien we haar in de voorstelling van 1877 door de Spaanse schilder Francisco Pradilla Ortiz (1848-1921) naast de kist  met de stoffelijke resten van haar gemaal Philips van Oostenrijk (1478-1506), ook wel Philips de Schone.

Gratis voorstellingen
Gedurende dit tweede weekeinde van december 2010 zal in de Anton Philipszaal van Den Haag tweemaal een uitvoering worden verzorgd van het muziekdrama Rage d'Amours van de Nederlandse componist Rob Zuidam, over de wel zeer fanatieke passie die Johanna van Castlië (1479-1555) koesterde voor haar wederhelft Philips van Oostenrijk — zoon van Keizer Maximiliaan — die een jaar voor zijn latere gade werd geboren, maar bijna een halve eeuw eerder dan de liefhebbende echtgenote het tijdelijke voor het eeuwige ruilde, hetgeen voor Johanna dermate onaanvaardbaar was, dat zij diens stoffelijke resten in een lijkkist meezeulde en zich dermate necrofiel-in-letterlijke-zin steeds maar weer met hem inliet, dat ze de bijnaam Juana la Loca verwierf (Johanna de Waanzinnige). Hoewel zich dat vijf eeuwen geleden heeft afgespeeld, is de thematiek dermate 'zinnenprikkelend' dat kunstenaars uit diverse disciplines zich daar tot in onze eeuw mee hebben 'ingelaten'.

Première in 2003

Hierboven is de impressie afgebeeld die de Spaanse schilder Francisco Pradilla Ortiz (1848-1921) in 1877 in een kleurrijk tafereel heeft overgezet.
Componist Rob Zuidam heeft zich eveneens ontfermd over deze thematiek door omzetting in klanken met teksten uit een libretto dat eveneens uit de koker van de componist afkomstig is.

De opdracht ervoor ontving hij van het Boston Symphony Orchestra. In augustus 2003 is de opera in première gegaan tijdens het Tanglewood Festival in 2003. Twee jaar daarna volgde de Europese première tijdens het Holland Festival.

Componist Rob Zuidam (*1964).
Foto: Karoly Effenberger (©).
Dag in de Branding
In het kader van het Festival Nieuwe Muziek dat als Dag in de Branding gedurende dit weekeinde voor de achttiende keer in Den Haag zal worden gehouden, wordt — zowel op zaterdagmiddag 11 december alsook op zondag 12 december, beide keren om 15:00 uur — deze opera voorgesteld in de Anton Philipszaal te Den Haag. 
Op zondag 12 december wordt dan tevens de Kees van Baaren Prijs van de Gemeente Den Haag aan componist Rob Zuidam overhandigd. Deze prijs is hem toegekend voor dit muziekdrama.
Tijdens dat weekeinde worden nog andere optredens in het kader van dit Festival van de Johan Wagenaar Stichting gerealiseerd. Voor meer informatie daarover kan men terecht op de website van het Festival.


donderdag 9 december 2010

Die Walküre uit La Scala in Milaan, heden op NDR Kultur

Culturele kaalslag alom
De Duitse regionale radiozender NDR Kultur presenteert op donderdag 9 december, in het programma Opernkonzert, tussen 19:30 uur en middernacht een opname van Die Walküre — voor het eerst opgevoerd in 1870  van Richard Wagner (1813-1883) —, zoals die ter opening van het seizoen in het Teatro alla Scala in Milaan op dinsdag 7 december werd gegeven.
Voordat de voorstelling die avond echter kon beginnen, speelden zich voor de ingang van het gebouw relatief woeste taferelen af: een honderdtal studenten raakte daar slaags met de politie toen zij erg nadrukkelijk hun protesten kenbaar maakten tegen de bezuinigingen op cultuur in hun vaderland.

Voor dit Teatro alla Scala in Milaan speelden zich dinsdag 7 december 'woeste taferelen' af tegen bezuinigingen op cultuur (in Italië).
Explosieve destructie
In Duitsland zijn als gevolg van een vorige bezuinigingsronde al diverse theaters van kleinere plaatsen gesloten en datzelfde geldt voor bibliotheken. Als gevolg van financieel-economische spanningen in één der bakermatten van onze westerse beschaving, Griekenland, gevolgd door Ierland zullen ook daar klappen vallen in de culturele sector, en ook daar in sterkere omvang dan op andere maatschappelijke terreinen, aangezien de cultuur nu eenmaal in hoge mate afhankelijk is van subsidies en als gevolg daarvan niet zo'n sterke vuist kan maken als andere sectoren.

Hersen- en harteloosheid heersen

In eigen land is de bijna totale vernietiging van de culturele sector ingezet door het optreden van een groep bureauhengsten — je zou ze dus ook Schreibtischtäter kunnen noemen —, die niets weten over de dagelijkse praktijk van de culture instituties in ons land en ook te dom, en vooral te vooringenomen, zijn om de werkelijkheid onder ogen te zien.
In ieder geval is het duidelijk dat geheel Europa afstevent op de status van een culturele steppe, en dat alleen maar doordat volstrekt inadequate, overspannen-ijdeltuiterige politici hun heilloze praktijken kunnen realiseren, doordat zij alles en iedereen minder belangrijk vinden dan het strelen van het eigen, nog niet tot bloei gekomen, ego: een zielige vertoning, die niet alleen direct intens negatieve gevolgen zal hebben maar indirect nog veel meer. Binnen niet al te lange tijd zal blijken dat ook hier het recht van de sterkste zal zegevieren, en dat betekent dat er nog een kwart van de professionele instellingen uiteindelijk het hoofd boven water zal kunnen houden.

Marionetten manifesteren zich

In Italië betekent dat vanzelfsprekend dat La Scala in Milaan zal overleven, mede dankzij de internationale faam die het instituut geniet. Welke rampspoed dergelijke politici, die voor oorlogstuig nu eenmaal per definitie meer over hebben dan voor mensverheffende zaken, beseffen ze niet eens, simpelweg omdat ze daarvoor al te oppervlakkig zijn, en mede daardoor per definitie ongeschikt voor de functie waarin ze zijn benoemd.
Voor Nederland betekent dat: de on-geest van Wilders overheerst, de rest bestaat uit marionetten. Dat is de Macht van de Onmacht. Allen die daarvoor ook maar de geringste verantwoordelijkheid dragen, verdienen dan ook slechts de diepst denkbare verachting.

zaterdag 4 december 2010

December Operamaand: NTR Podium met Roméo et Juliette

De Russische sopraan Lyubov Petrova is 
Juliette in Roméo et Juliette van Gounod.
In de reeks December Operamaand van het programma NTR Podium wordt vroeg in de middag van 5 december de registratie vertoond van een uitvoering door de Nederlandse Opera van het muziekdrama Romeo et Juliette uit 1867 van Charles Gounod (1818-1893). Voordat 'het doek opgaat' wordt een uitgebreide toelichting gegeven en krijgen degenen die om 13:00 uur hun televisietoestel hebben aangezet ook nog beelden van de repetities en (delen uit) interviews met de makers. 
De beide solisten Ismaël Jordi en Lyubov Petrova spelen hun rollen niet in Verona, zoals dat in het oorspronkelijke verhaal van William Shakespeare (1564-1616) het geval is, maar tijdens de oorlog in Bosnië, waarmee nogmaals wordt bevestigd dat niet alleen het thema in theorie, doch evenzeer in de praktijk, van alle tijden is. De instrumentale begeleiding wordt verzorgd door het Residentie Orkest onder leiding van Mark Minkowski. Deze versie was in november reeds via Radio 4 in een uitzending van Opera live te beluisteren.
Meer over deze opera is te vinden in een artikel dat ik op deze site heb geplaatst op 9 mei 2009. 

Lodoïska van Luigi Cherubini zaterdagavond op Radio 4

Een populair muziekdrama
Het NTR-programma Opera live — dat tijdens de meeste zaterdagen van het jaar  vroeg in de avond via Radio 4 te ontvangen is — biedt op 4 december vanaf 19:02 uur een uitvoering van het relatief weinig gespeelde muziekdrama Lodoïska uit 1791, van de Italiaanse componist Luigi Cherubini (1760-1842). In de versie die dan te beluisteren valt, wordt de instrumentale begeleiding verzorgd door le Cercle de l'Harmonie et des Élémets, onder leiding van Jérémie Rhorer. 
De Franse schrijver Jean-
Baptiste Louvet de Couvray.
De rol van Lodoïska wordt vertolkt door Nathalie Manfrino; Sébastien Guèze is Graaf Floresk, het personage van Titzikan wordt ingevuld door Philippe Do. Armando Noguera kruipt in de huid van Dourlinski, en Varbel wordt gespeeld door Yves Pruvot. Dat zijn de voornaamste figuren en hun vertolkers; er doen nog flink wat meer mee.
Lodoïska is de titel van enkele opera's van diverse componisten. Die van Cherubini is gebaseerd op de tekst van Claude François Filette-Loreaux, naar de roman-herinneringen in drie delen, Les amours du Chevalier de Faublas, uit de jaren 1787-1790 van Jean-Baptiste Louvet de Couvray (1760-1797).
De eerste uitvoering werd gerealiseerd op 21 juli 1791 in het Théâtre Feydeau te Parijs.

donderdag 2 december 2010

Der Rosenkavalier van Opera Zuid is uitstekend in balans

Een opname in breedbeeld van een scène uit Der Rosenkavalier, zoals Opera Zuid in november en december van dit jaar in elf middelgrote theaters van ons land presenteert. De aankleding verdient de kwalificatie hoogwaardig, vooral doordat de sfeer van de vorige eeuwwisseling hier is gehandhaafd. In het midden, gezeten, Martin Blasius als Baron Ochs auf Lerchenau.

Sfeer van het fin de siècle compleet gehandhaafd

Aangezien het bijwonen van de première, jongstleden vrijdag in Theater De Vrijthof te Maastricht, een te tijdrovende onderneming zou zijn geweest, heb ik gekozen voor de eerste voorstelling van de tournee langs tien theaters: die in mijn woonplaats Groningen, in het fin de siècle theater (Stadsschouwburg) uit 1884. De leiding van het theater had ervoor gekozen geen plaatsen op het derde balkon aan te bieden, vanwege het ontbreken van voldoende zichtlijn.
Hier hing nu ook weer het diep bordeauxrode doek dat aldaar bij veel muziekdramatische voorstellingen de laatste jaren ontbrak doordat veel vaker wordt gekozen voor een eigentijdse aanpak, niet alleen qua regie, maar tevens waar dat de decors en de kostuums met alle bijbehorende parafernalia betreft.
Verantwoordelijk voor deze gelukkige keuze zijn Susanne Thomasberger (decors) en Christine Becke (kostuums). Met de juiste belichting — ontworpen door Anton Nekovar, en uitgewerkt door Arjen Bijtelaar — is het een sprankelende, succesvolle, voortreffelijk afgewogen voorstelling geworden waarbij men af en toe het spreekwoordelijke goudschaaltje heeft ingeschakeld. Dat gold overigens evenzeer voor de begeleidende stemmen in koor en orkest.
Het is in deze kolom, in ieder geval door mij, vaker betoogd: tegen al die nieuwerwetse versies van oude muziekdrama's valt niets in te brengen, zolang het niveau van de uitvoering aan de eisen voldoet, en dat is niet zelden het geval. Doch bij tijd en wijle verlang ik naar eind negentiende eeuwse voorstellingen, letterlijk en figuurlijk. In dat opzicht, en niet alleen daarin, ben ik op mijn wenken bediend door het jubilerende gezelschap uit de zuidelijkste grote stad van ons land.

Gelukkige keuzes

Dat de leiding van Opera Zuid heeft gekozen voor een aankleding geheel in de stijl van de tijd van het ontstaan van de Komödie für Musik uit 1909-10 van Richard Strauss (1864-1949), heeft er zeker toe bijgedragen dat een opera die een eeuw geleden is ontstaan, op de bühne opnieuw kan worden en, gezeten in het pluche, opnieuw kan worden ondergaan als muziekdramatisch gebeuren binnen het kader van de tijd van ontstaan en van de periode die in de voorstelling wordt uitgebeeld, welk laatste element nog eens goed anderhalve eeuw verder achter ons ligt dan het tweede decennium van de twintigste eeuw, toen Strauss zijn pennenvrucht, geestes- en zielskind in de Semper Oper van Dresden voor het eerst gerealiseerd zag.

Hoewel Sophie (Karin Strobos, rechts) en Octavian niet voor elkaar bestemd zijn, heeft de verliefdheid hier tussen die beiden ongenadig toegeslagen. Na een tijdje zal de ontmoeting een vorm van Genade blijken.

Een reusachtig project als Der Rosenkavalier — met een zeer sterk bezet orkest, aangevuld met Bühnenmusik — is door Opera Zuid teruggebracht tot aanvaardbare proporties, dat wil zeggen dat de personages zich kunnen bewegen in de elf theaters die deze productie in de maanden november en december van dit jaar in hun programmering hebben opgenomen. Met een relatief klein orkest dat binnen de afmetingen van een groot operahuis min of meer in het niet zou vallen, blijkt het uitstekend werken in de Nederlandse middelgrote theaters in kwestie. Daar is per definitie geen ruimte voor een orkest met 62 strijkers, zoals Strauss deze heeft geëist — op basis van acht contrabassen, maar met twee tweede violen meer (16 i.p.v. 14) dan gebruikelijk. Ook daar heeft de organisatie de juiste keuze gemaakt.

Transparant als een kamerorkest
Eveneens een gelukkige hand bleek men te hebben waar het gaat om de keuze van de dirigent: Ed Spanjaard [1] — in dit geval met zijn eigen Limburgs Symfonieorkest — die zowel de uitersten alsook het middenveld in de geniale partituur van de musicus-tot-in-elke-vezel met de naam Richard Strauss, geloofwaardig wist te realiseren. Hij slaagde erin — ongetwijfeld ietwat mede op grond van zo'n uitgedund ensemble — aan de wens van de componist tegemoet te komen de muziek zo transparant te laten klinken als van een kamerorkest. Diezelfde eis heeft Strauss gesteld voor de instrumentale presentatie van zijn muziekdrama's Salomé (1905) en Elektra (1909). Dat zulks bewonderenswaardig is, kan alleen al worden geconcludeerd als men befaamdere dirigenten aan het werk heeft gehoord in internationaal hoog in aanzien staande operahuizen, waar men hier en daar de indruk had met een gerokte cirkelzaag dan wel een steriel scheermes te worden geconfronteerd.
Johanni van Oostrum (voorgrond) als de Marschallin,
Kim Savelsbergh in een Hosenrolle als de jonge
Graaf Octavian, die dan nog niet vermoedt dat hij,
als Rosenkavalier alweer verliefd zal worden.
Dilemma's 
De drie belangrijkste vrouwen in de productie van Opera Zuid zijn Johanni van Oostrum als de Marschallin; Kim Savelsberg is in de huid van de zeventienjarige graaf Octavian, die zijn laat-puberale liefde heeft geprojecteerd op een flink wat oudere vrouw, hetgeen vrijwel altijd wijst op een (deels) ontbrekende moederfiguur. Doordat zo'n rol moet worden vertolkt door een vrouw in mannenkledij is de komedie der vergissingen met kluchtige elementen, in de traditie van Shakespeare-comedies, voorgeprogrammeerd.
Het duurt dan ook niet lang voordat de jonge graaf spontaan verliefd raakt op Sophie, een dochter uit een in die tijd nouveau riche-familie waar men voor een huwelijk naar de adel lonkt, en waarin de ouders hun oog hebben laten vallen op de lomperik Baron Ochs auf Lerchenau (op niveau vertolkt door de bas Martin Blasius). De — vriendelijk gezegd: dubieuze — indruk die de man maakt, vanzelfsprekend in eerste instantie door een onbehouwen optreden, en in hevige mate versterkt door zijn gevolg van — alweer vriendelijk gezegd: — tuig van de richel. Daarbij komt nog het stads-Weense dialect dat hem per definitie het aureool van een in adellijke kringen verdwaalde plattelander geeft. (We schrijven immers circa 1740.)

Het lijkt wel of het lot een handje heeft geholpen bij de ontwikkeling van het gevoels- en liefdesleven van de jonge graaf, die 'puur toevallig' de eer te beurt valt een veelbetekenende roos te overhandigen aan voornoemde Sophie, maar . . . . uit naam van de Botterik, die een soort neef van de Marschallin is en die het intieme ontbijt van de twee gelieven kwam verstoren, met als gevolg dat Octavian zich als kamenier verkleedde en in de ogen van Ochs direct als lustobject fungeerde.
De Maarschalkse stelde daarop voor Octavian als Rosenkavalier te laten fungeren, niet wetende dat ze daarmede op termijn ook haar eigen lot deels zou bezegelen. [2]


Karin Strobos als Sophie, Kim Savelsberg als Graaf
Octavian, en Johanni van Oostrum als de Marschallin.

__________
[1] De voorstelling in Tilburg, en die in het Lucent Theater in Den Haag, op donderdag 9 december, zullen worden gedirigeerd door Tjalling Wijnstra, die de vaste kapelmeester van Opera Zuid is.
[2] Zie tevens ons artikel voorafgaande aan de tournee. Voor de steden waar de voorstelling verder nog komt, kunt u de Speellijst van Opera Zuid raadplegen.

Vijf Puccini-opera's dezer dagen op Britse radio en tv

Poster uit 1899 voor de première
van Tosca in 1900. Van de hand
van Adolfo Hohenstein (1854-1928)
Tosca
Donderdag 2 december  en vrijdag 3 december wordt de focus van enkele Britse ether-media weer eens nadrukkelijk gericht op de Italiaanse componist Giacomo Puccini — geboren in december 1858; overleden in november 1924, en derhalve voor menigeen (meer dan) voldoende aanleiding om maar weer eens te gaan herdenken. Deze week doen Britse media dat.

Het begint op donderdag 2 december, 's middags om 15:00 uur in het programma Afternoon on 3 van de radiozender BBC Radio 3. Dan wordt weer één van de vele inhoudelijke draken uit de koker van deze mooie-klanken-meester de ether ingestuurd: Tosca. De kwaliteit die de meeste zijner in muziek omgezette tragedies op de bühne kunnen krijgen, is afhankelijk van vooral de vocale prestaties, in eerste instantie die der vrouwen.
De versie die u op genoemde middag kunt beluisteren, is er een van de Chicago Opera: koor en orkest, ondersteund door vocale solisten, onder leiding van Andrew Davis.


Opera Italia
 
Tosca vormt tevens één van de vijf onderdelen van de aflevering van het programma Opera Italia dat te horen en te zien zal zijn op vrijdag 3 december door de Britse zendgemachtigde BBC Four-TV. De aflevering in kwestie zal worden uitgezonden tussen 20:30 uur en 21:30 uur. Deze draagt de titel The triumph of Puccini.
In dat uur wordt aandacht besteed aan de vijf meest populaire muziekdrama's van genoemde Italiaan. Naast Tosca, uit 1900, gaat het om La Bohème (1896), Madame Butterfly (1904), Gianni Schicchi (1918) en Turandot (1926).
De jaartallen wijzen op die waarin de eerste publieke vertoning van de werken in kwestie werd gerealiseerd.

vrijdag 26 november 2010

Twee Donizetti-opera's vrijwel gelijktijdig in de ether

Don Pasquale
Op zaterdag 27 november wordt in Nederland en in  België vrijwel gelijktijdig een opera van Gaetano Donizetti (1797-1848) de ether in gestuurd. Beide echter zonder beelden, aangezien het om radiozenders gaat die verantwoordelijk zijn voor de verspreiding. Voor een groot gedeelte overlappen deze producties elkaar.
Gaetano Donizetti, uitermate
vruchtbaar schepper van opera's.
De eerste van de twee muziekdrama's begint om 19:02 uur op Neerlands Radio 4, in het programma Opera live van de NTR. Het betreft een uitvoering van Don Pasquale uit 1843. Deze wordt gerealiseerd door de Nationale Reisopera.
Te horen zijn Carmelo Corrado Caruso — nomen est omen — als Don Pasquale; Tuomas Katfala als Ernesto Zhang Huiyung als Norma; Quirijn de Lange is Dr. Malatesta. Het Orkest van het Oosten en het koor van de Nationale Reisopera staan onder leiding van Jeremy Carnall.


Lucrezia Borgia

Ongeveer zestig minuten na de aanvang van de uitzending via de Nederlandse radio begint de Nederlandstalige, Belgische radiozender Klara, in het operaprogramma Scala, met de uitzending van Lucrezia Borgia, eveneens van Donzetti, voor het eerst uitgevoerd in 1833.
De versie die u van dat muziekdrama te horen krijgt, is een productie van de Wiener Staatsoper. Friedrich Haider heeft daar de muzikale leiding.

zaterdag 13 november 2010

Opera Zuid toert met Der Rosenkavalier door Nederland

De Duitse componist (en dirigent)
Richard Strauss (1864-1949), getekend
door Jarko Aikens, Groningen 1984.
(Archief Heinz Wallisch, tevens ©.)  
Bijna een eeuw oud
Voordat Opera Zuid met de herfstproductie van 2010 — Der Rosenkavalier uit 1911 van Richard Strauss (1864-1949) — door ons land gaat toeren, worden er eerst twee voorstellingen in de vestigingsplaats van het gezelschap, Maastricht, gegeven. De première zal worden gerealiseerd op vrijdag 19 november — aanvangstijd 19:30 uur — in het Theater aan de Vrijthof in de Limburgse hoofdstad, en op zondag 21 november wordt er een matinee (vanaf 14:00 uur) gegeven in dezelfde entourage. Daarna begint de tournee door Nederland: op dinsdag 23 november in de Stadsschouwburg van Groningen en volgen nog negen steden. Waar en wanneer kunt u zien in de Speellijst van Opera Zuid.

Terugblik

Op 26 januari 1911 — op zo'n tien weken na een eeuw geleden is in de Semper Oper te Dresden deze Komödie für Musik voor het eerst opgevoerd. De regisseur was Max Reinhardt (1873-1943) en Georg Toller, de aankleiding was toevertrouwd aan Alfred Roller (1864-1935). Deze is heel lang de standaard voor opvoeringen van deze opera gebleven. 
De tekst is afkomstig van Hugo von Hofmannsthal (1874-1929), daarbij in hoge mate profiterend van de ondersteuning van Harry Graf Keßler (1868-1937), die eveneens afgebeeld (door Edvard Munch) te vinden is op Rond1900.nl, op 11 maart 2007.
Nog in 1911 werden opvoeringen gerealiseerd in München, Berlijn, Milaan, Praag, Wenen en Boedapest. In 1913 werd Der Rosenkavalier op twee verder verwijderde opera-podia gespeeld: te Londen in Covent Garden en in New York.

De handeling
Het gebeuren speelt zich af tijdens de eerste jaren van de regering van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia (1717-1780), omstreeks 1740 in Wenen.
Marie-Theres von Werdenberg, echtgenote van Feldmarchal von Werdenberg, beleeft, tijdens de afwezigheid van haar echtgenoot, een liefdesnacht met de jonge graaf Octavian Rofrano — die Quinquin wordt genoemd. Het ontbijt dat de beiden tijdens de ochtend na de nacht in rust willen genieten, wordt echter onverwacht verstoord door de komst van Baron Ochs auf Lerchenau, iemand uit de familie van de maarschalkse (Marschallin).
Razendsnel weet Octavian zich te verkleden als kamenier Mariandl — daarom wordt de rol van de jonge minnaar gezongen door een vrouw (sopraan of mezzosopraan): zoiets noemt men een Hosenrolle.


Scènefoto uit de wereldpremière van Der Rosenkavalier, zoals gepresenteerd op 26 januari 1911
in de Hofoper Dresden. Hier maakt — in de tweede akte — de jonge graaf Octavian Rofrano met 
de zilveren roos (uitgebeeld door Eva von der Osten in een Hosenrolle) zijn opwachting 
bij Sophie, gespeeld door Minnie Nast.

De baron koestert vergevorderde plannen om in het huwelijk te treden met Sophie, de dochter van een kort tevoren in de adelstand verheven Fininal, en hij hoopt dat de Marschallin hem een
Bräutigamsführer terzijde wil stellen, die — geheel volgens de geldende traditie — aan de bruid (Sophie) een zilveren roos zal overhandigen. De Marschallin stelt Octavian voor. In aansluiting daarop mijmert zij melancholisch over de vergankelijkheid van de tijd.
Als Octavian de zilveren roos aan Sophie overhandigt, raken die beiden onmiddellijk verliefd op elkaar. Daarbij komt dat Sophie een hevige afkeer heeft van het onbehouwen gedrag van haar toekomstige wederhelft, en op grond daarvan vastbesloten is om niet de zijne te worden.
Maria Jeritza, een van de beroemdste
zangeressen van haar tijd speelt hier
de rol van Octavian in de versie van
Der Rosenkavalier in 1913 te New
York in de Metropolitan Opera.
Tijdens een duel met Octavian raakt Ochs licht gewond, maar hij toont zich verzoenlijk opgetogen als hij een van ene Annina een brief van de zogenaamde Mariandl krijgt, met daarin het verzoek om een rendez-vous.

In een kroegje aan de rand van de stad hebben Octavian, Annina en Valzacchi reeds alle voorbereidingen getroffen om Ochs tot op het bot te blameren. Tijdens het souper van de baron met kamenier Mariandl doemen plotseling allerlei spookachtige gestalten op, waarna Ochs in opperste verwarring en angst om de politie roept. Daarop verschijnen een politieman, Faninal met Sophie, de Marschallin en Mariandl, die direct weer de gestalte van Octavian aanneemt.
Dan kiest de baron de weg van de minste weerstand en laat hij de anderen verder ongemoeid. De Marschallin doet dan eveneens afstand van de jonge graaf Octavian, die ze deze uitkomst reeds had voorspeld.

Met deze Rosenkavalier is Richard Strauss er niet alleen in geslaagd één van zijn grote wensen — een opera in de trant van een Mozart-buffo te componeren — gerealiseerd, maar daarbij is het niet gebleven. Hier en daar kunnen we zelfs spreken van een  komedie der vergissingen zoals William Shakespere die voor het toneel 'componeerde'.

zaterdag 6 november 2010

Twee muziekdrama's van Gounod gelijktijdig in de ether


Roméo et Juliette

Op zaterdag 30  oktober werd de opera Roméo et Juliette van Charles Gounod (1840-1910) in een uitvoering door De Nederlandse Opera gepresenteerd via Radio 4.

Charles Gounod in 1859 toen diens
Faust voor het eerst werd uitgevoerd.
Op zaterdag 6 november begint om 18:45 uur opnieuw een uitvoering van dit muziekdrama via de luister-ethergolven, zij het aangestuurd door een andere radiozender — BBC Radio 3 — tussen 18:45 uur en 22:15 uur, in de programmareeks Opera on 3.Deze keer kunt u luisteren naar solisten, koor en orkest van the Royal Opera House Covent Garden te Londen, onder leiding van David Oren.

Faust

Goed een kwartier nadat de uitzending met Roméo et Juliette van start gaat, begint om 19:02 uur op Neerlands Radio 4 een uitzending van het klassieke NTR-muziekprogramma Opera live met daarin het andere meest befaamde muziekdrama van Gounod, gerealiseerd in 1859, tien jaar later gereviseerd.
De hoofdrol daarin wordt vertolkt door Piotr Beczala; Anna Maria Martinez zingt de partij van Marguerite; de figuur van Mephistopheles wordt vertolkt door René Pape. Valentin wordt ingevuld door Lucas Meachem; voor de rol van Siebel hebben de organisatoren een beroep gedaan op Katherine Lerner. Koor en orkest van de Lyric Opera worden geleid door Andrew Davis.


maandag 1 november 2010

Leoš Janáček: Aus einem Totenhaus op Arte-tv

Arte-televisie vertoont op maandag 1 november — in aansluiting op een andersoortige opera — de speelfilm Lola Montès — het muziekdrama Aus einem Totenhaus van deTsjechische componist Leoš Janáček. De uitvoering uit 2007, onder leiding van Pierre Boulez, is in een artikel [1] opgenomen op maart 2008, op deze site uitvoerig besproken.
De uitzending duurt van 22:05 uur tot 23:40 uur. Er staan vooralsnog geen herhalingen gepland.

__________
[1] Dat artikel verwijst weer door naar een nog veel langere bijdrage elders, die werd gepubliceerd na de première in 2007.

zaterdag 30 oktober 2010

De parelvissers van Georges Bizet vanuit Covent Garden

Op twee radiozenders
In het programma Opera on 3 — dat bijna het gehele jaar door op zaterdagavond via BBC Radio 3 wordt uitgezonden — wordt zaterdagavond een uitvoering gerealiseerd van het muziekdrama Les pêcheurs de perles van Georges Bizet (1838-1875). De uitzending, die vanuit het Royal Opera House Covent Garden zal zijn, begint om 19:00 uur.
U hoort koor en orkest van genoemd opera-instituut onder leiding van Antnio Pappano. Drie van de meest vooraanstaande solisten zijn Nicole Cabell, Gerald Finley en John Osborne.

Een uur later begint op de Duitse regionale radiozender NDR Kultur dezelfde versie van het muziekdrama van deze Franse componist.

Achtergronden
Les pêcheurs de perles is een opera in drie bedrijven op een lbretto van Eugène Cormon (1810-1903), Pierre-Étienne Piestre (1811-1903) en Michel Carré (1821-1872). De première werd gegeven op 30 september 1863 te parijs in het Théâtre Lyrique. Bijna een kwart eeuw later, in 1886, werd de eerste Duitse uitvoering gegeven in Coburg. Er zouden nog meer Duitse edities verschijnen.


De handeling

Op Ceylon zijn twee oudere parelvissers — Zurga (bariton) en Nadir (tenor), die ver van hun land van oorsprong ooit op dezelfde vrouw verliefd werden. Nu leggen ze een nieuwe basis voor hun vriendschap. Als de Bajadere Leila (sopraan) in haar functie wordt ingewijd, hoort Nadir onmiddellijk aan haar stem dat zij de vrouw is op wie hij en zijn vriend indertijd verliefd zijn geworden.
Leila en Nadir bekennen elkaar hun verboden liefde, maar ze worden betrapt door de hogepriester Nourabad (bas), en vervolgens aan het volk uitgeleverd. Zurga overwint zijn jaloezie zodrahij beseft dat Leila hem als kind het leven heeft gered, en hij stelt de beide geliefden in de gelegenheid te ontvluchten. Zelf komt hij om het leven.


dinsdag 26 oktober 2010

Schoppenvrouw donderdagmiddag op BBC Radio 3

In de middag van donderdag 28 oktober wordt in het klassieke muziekprogramma Afternoon on 3 het muziekdrama Schoppenvrouw — (Пиковая Дама), meestal bekend onder de Franse titel Pique dame — uit 1890 van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893) uitgevoerd op BBC radio 3. De versie die men dan kan beluisteren, tussen 15:00 uur en 18:00 uur onze tijd — bestaat in een opname uit het Gran Teatro Liceu in Barelona, met in de voornaamste rollen Emily Magee en Ludovic Tezier.
Voor meer achtergrond-informatie met betrekking tot deze opera kunt u terecht in het artikel dat we op 12 december 2008, opgenomen op deze site.

vrijdag 22 oktober 2010

Weer ruim ether-aanbod van muziekdrama's in weekeinde

Mozart: Figaro
Op zaterdag 23 oktober worden er weer eens vier muziekdrama's via ethergemachtigden uitgezonden, alle tijdens de avonduren. Eén daarvan is, vanaf 20:30 uur, via Mezzo-televisie te volgen. Daarbij gaat het om Le nozze di Figaro uit 1786 van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791). U kunt kijken en luisteren naar een versie zoals die is voorgesteld in het Parijse Théâtre des Champs Elysées.
Een uitgebreid artikel over deze opera kunt u op deze cultuurwebsite vinden, opgenomen op 21 mei van dit jaar, naar aanleiding van een reeks voorstellingen van ons Nederlandse muziektheatergezelschap Opera Zuid.

Dvořák: Rusalka

In het NTR-programma Opera live wordt diezelfde avond, maar dan al anderhalf uur eerder — vanaf19:00 uur — het muziekdrama Rusalka uit 1900, geschreven door Antonín Dvořák (1841-1904), uitgevoerd in een enscenering van de Beierse Staatsopera. Koor en orkest van dat insituut worden geleid door Tomás Hanus.
In de rol van Rusalka kunt u Nina Stemme beleven; Klaus Florian Vogt is voorzien voor de rol van de Prins; en Gunther Groissböck speelt Vidnik. De partij van de prinses zal worden gezongen en gespeeld door Kristine Jepson; voor de rol van Jezibaba is in het tableau de la troupe een plek ingeruimd voor Janine Blechle.

Een artikel over Rusalka is eveneens te vinden op deze site. Het is op 14 maart 2009 opgenomen, en het bevat veel nadere informatie.

Nog twee muziedrama's op zaterdagavond

Dezelfde zaterdagavond wordt er nog op twee andere Europese radiozenders eveneens een uitvoering van een opera gepresenteerd. Dat begint op BBC Radio 3 met Niobe, regina di Tebe van Agostino Steffani. Een ruimer artikel daarover kunt u vinden op de aan ons gelieerde website Muziek en mensen.
Het Belgische operaprogramma Scala
 van de Nederlanstalige zender Klara presenteert vanaf 20:00 uur het minder bekende muziekdrama L'étranger uit 1903 van Vincent d'Indy. Daarover valt meer te lezen op onze zustersite Tempel der Toonkunst.


zondag 17 oktober 2010

La dame blanche van Boïeldieu zondagavond via WDR 3

Weinig opgevoerd
François Adrien Boïeldieu, naar een
schilderij van Henri-François Riesener,
Bibliothèque national de France
Niet al te vaak wordt het muziekdrama La dame blanche van François-Adrien Boïeldieu (1775-1834) op de planken gebracht, maar nu dat onlangs weer wel eens is gebeurd, heeft men er tegelijkertijd opnamen van gemaakt die op zondag 17 oktober via de regionale Duitse radiozender WDR 3 in het programma Bühne: Radio tussen 20:05 uur en 23:00 uur de ether in zullen worden gestuurd.
Het ensemble Orchestral de Paris staat onder leiding van Marc Minkowski; het Choeur de Radio France en vocale solisten completeren het geheel.


Achtergronden

Het muziekdrama La dame blanche is gecomponeerd op een libretto van de Franse toneelschrijver Eugène Scribe (1791-1861), die zich heeft gebaseerd op twee korte verhalen van Walter Scott (1771-1832): The Monastery (1820) en Guy Mannering (1815).
De eerste opvoering werd gerealiseerd in de Opéra Comique te Parijs, op 10 december 1825; een jaar later was Wenen aan de beurt met een Duitse versie. 
De Franse toneelschrijver en
librettist Eugène Scribe
Het zou echter bijna anderhalve eeuw duren voordat er weer een Duitse versie in het repertoire zou worden opgenomen: dat gebeurde te Karslrue, in een nieuwe vertaling.

De handeling

In het verhaal van Walter Scott, en derhalve in de handeling van dit muziekdrama dreigt een kasteel te worden geveild en daardoor in het bezit te komen van rentmeester Gaveston — die in het muziekdrama wordt vertolkt door een bariton — kruipt Ann — rol voor sopraan — in de vermomming van een spokende witte dame, en ondersteunt daarmeede (haar) sympathieke George brown, die wil proberen zijn rechtmatige bezit terug te kopen. Brown vindt een verborgen schat, en wordt vervolgens geïdentificeerd als de enige echte eigenaar van het kasteel.