Busoni's opera Die Brautwahl vanavond op WDR 3-radio

Jonge jaren

Als aprilgrap hoeven we, terugkijkend, de geboorte van de Italiaan Ferruccio Busoni — op 1 april 1866 te Empoli — niet te kwalificeren, aangezien de man op het breukvlak van twee eeuwen veel heeft betekend voor de ontwikkeling en vooruitgang van een belangrijk deel van onze westerse cultuur: de muziek, in combinatie met andere uitingen van de kunsten. Hij was het kind van twee virtuoze musici — vader een Italiaanse klarinettist, moeder een Duitse pianiste —, die er heil, en wellicht ook brood, in hebben gezien de eventuele muzikale kwaliteiten in hun kind vakbekwaam te laten ontplooien. Dat heeft er mede toe geleid dat die Ferruccio zich als muzikaal wonderkind heeft kunnen profileren.
Volgens een naslagwerk dat onder de naam van lexicograaf Rolf Fath een kwart eeuw geleden het licht zag — en waarin tal van onjuistheden met betrekking tot personen en zaken voorkomen, waarvoor de baas van 't spul weliswaar verantwoordelijk is, maar deze beslist niet persoonlijk op papier heeft gezet —, heeft de jonge Busoni al snel de aandacht van pianist Arthur Rubinstein weten te trekken [1]. Busoni was nog maar vijftien jaar toen hij reeds werd benoemd tot lid van de Filharmonische Academie van Bologna.

Werken in Duitsland
Nadat hij eerst op tal van plaatsen in Europa en in de toenmalige 'nieuwe wereld' enige tijd had doorgebracht, leefde Busoni vanaf zijn twintigste jaar in Leipzig, totdat hij zich in 1894 te Berlijn zou vestigen, waar hij zich vol overtuiging heeft ingezet voor het nieuwe in de kunsten, met name in de muziek en daar een relatief grote groep studenten om zich heen wist te scharen. In 1907 publiceerde hij zijn Entwurf einer neuen Ästhetik der Tonkunst. De inhoud daarvan bracht hem in conflict met zijn drie jaar jongere collega Hans Pfitzner (1869-1949).
Aan de Berlijnse Akademie der Künste leidde Busoni een meesterklasse.

Muziekdrama's
Aan het begin van het tweede decennium van de twintigste eeuw ging Busoni ertoe over 'voor het toneel' te componeren, beginnend met de toneelmuziek voor Turandot van Carlo Gozzi [2], die hij in 1917 heeft omgewerkt tot een volwaardige opera. In datzelfde jaar is Arlecchino gereedgekomen. Busoni's onovertroffen meesterwerk Doktor Faustus werd door zijn leerling Philippe Jarnach (1892-1982) voltooid en in het jaar na het overlijden van de meester, in1924, te Dresden voor het eerst opgevoerd (1925). Zes decennia daarna is er een versie gerealiseerd die veel dichter bij de bedoelingen van Busoni stond dan met de Jarnach-versie het geval was. Het muziekdrama Sigune uit 1899 is nimmer gepubliceerd.

Die Brautwahl

Het muziekdrama Die Brautwahl is een muzikaal-fantastische komedie in drie bedrijven en een epiloog. Het libretto is van Busoni zelf, geschreven op basis van het gelijknamige verhaal uit 1819 van Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1822), uit de bundel Die Serapionsbrüder. 

Op 13 april 1912 werd de eerste uitvoering van deze opera gerealiseerd in de Hamburgische Oper. De componist heeft bewust gekozen voor een vorm die als anti-veristisch kan worden gekwalificeerd: gesloten muziekstukken en dansante vormen.

Het verhaal speelt zich af in Berlijn, omstreeks 1820. Raadsheer Voswinkel ziet in dat er iets moet worden gedaan aan de situatie waarin zijn dochter — Albertine (sopraan) — verkeert: drie vrijers dingen naar haar gunsten, en daarom wil vader Voswinkel het lot laten beslissen. Degene van de drie heren die het juiste kastje met de juiste afbeelding van Albertine kiest, mag haar als bruid hebben. De schilder Edmund (tenor) — die reeds Albertine's geliefde is — wint deze strijd, maar de beide anderen — Thusmann (tenor) en baron Bensch (tenor) — worden met een geschenk schadeloos gesteld.

Uitvoering op Duitse radio
Zondag 17 januari zal de regionale Duitse radiozender WDR 3, in het programma Bühne: Radio — een programma dat elke zondag tussen 20:05 uur en 22:15 uur een aspect van het muziekleven: opera of oratorium — een uitvoering laten horen van Busoni's muziekdrama Die Brautwahl, door de Staatskapelle Berlin en het Chor der Deutschen Staatsoper Berlin; het geheel staat onder leiding van Daniel Barenboim.

__________

[1] Aangezien de pianist Artur Rubinstein (pas) in 1887 werd geboren, kan hij het niet zijn geweest wiens aandacht naar het wonderkind Busoni is uitgegaan, aangezien die de leeftijd der meerderjarigheid had bereikt toen Rubinstein het levenslicht aanschouwde. Bedoeld is dan ook een andere pianist met wel die familienaam, doch met de voornaam Anton. Die Russische pianist en componist werd geboren in 1829 een overleed in 1894.

[2] Carlo Gozzi (1720-1806) is eveneens de 'leverancier' van de geschiedenis die Sergej Prokofjev (1891-1953) als libretto voor zijn opera Liefde voor drie sinaasappelen (1919) heeft gebruikt — en die in januari van dit aar enkele keren door Mezzo-televisie wordt uitgezonden, evenals een documentaire over die opera.

____________

Afbeeldingen

1. De componist Ferruccio Busoni.

2. Voorzijde van het omslag van de Bibliothek Suhrkamp-editie van Busoni's Entwurf einer neuen Ästhetik der Tonkunst.