La Traviata van Verdi dit voorjaar bij de Nationale Reisopera in twaalf Nederlandse theaters

Première Goede Vrijdag in Apeldoorn
Tussen zaterdag 22 maart en zaterdag 26 april aanstaande zal de Nationale Reisopera dertien voorstellingen van de opera La Traviata uit 1853 van Giuseppe Verdi (1813-1901) geven, tussen Groningen en Maastricht, beginnend op de eerstgenoemde datum. De eerste voorstelling wordt niet, zoals gebruikelijk, in eigen huis te Enschede gegeven, maar Schouwburg Orpheus te Apeldoorn herbergt het gezelschap tijdens de première op vrijdag 22 maart. Meer over het ontstaan van de opera kunt hier u vinden. Exacte speeldata en de daarbij behorende schouwburgen staan eveneens vermeld op de website de website van de Nationale Reisopera. En dat geldt ook voor de exacte rolverdeling.



Allereerste voorstelling in 1853
De Prima rappresentazione dell'opera nuova La Traviata werd op 6 maart 1853 gegeven in het Gran Teatro La Fenice in Venetië. Het moet voor de componist bepaald een anticlimax geweest zijn om zeven weken na de grote triomf die Il Trovatore hem in Rome had bereid, een extreme flop te beleven met de opvoering van La Traviata. Johannes Jensen spreekt in zijn biografie van Verdi [1] zelfs over een "onvrijwillig lachsucces". Aanvankelijk vroeg de componist zich nog af of het zijn schuld was of dat het aan de zangers lag, hetgeen hij in een brief van 7 maart aan Emanuele Muzio schreef. "De tijd zal oordelen."
De voorstellingen na de première verliepen al even rampzalig. Dat vormde aanleiding voor de bariton Felice Varesi (1813-1889), die de rol van Germont senior voor zijn rekening had genomen — nadat hij de eerste Macbeth en dito Rigoletto in de gelijknamige muziekdrama's van dezelfde componist had gezongen —, om te proberen zijn eigen huid te redden door met de beschuldigende vinger in de richting van Giuseppe Verdi te wijzen en de bewering op te stellen dat deze er niet in was geslaagd de beschikbare kwaliteiten van zijn zangers op gepaste wijze in te zetten.

Toch nog succes
Een jaar later bracht Verdi La Traviata met een paar minimale aanpassingen opnieuw uit in dezelfde stad en toen werd het een groot succes, hetgeen tevens gold voor gecensureerde voorstellingen elders. Dat liet voor de betrokkenen maar één conclusie meer toe: het was de al te hoofdrolspeelster geweest die het publiek een jaar eerder had laten lachen om haar uitbeelding van een aan tering lijdende en tegelijkertijd de dood reeds in de ogen ziende, Violetta. Normaliter is juist het klassieke operapubliek in zulke situaties tot tranen geroerd.
Verdi had het boek La dame aux camélias van Alexandre Dumas junior (1824-1895) snel na verschijnen in 1848 gelezen en hij onderkende daarin de grote muziale mogelijkheden van het melodrama. De bloem in kwestie speelt een sleutelrol in één der dramatische scènes, maar de Engelse vertaler heeft van de naam Margaretha (Gautier) van de protagoniste zelfs Camille gemaakt. Het boek heeft het lang volgehouden, ook in Nederland, waar het heel lang als losse uitgaaf in diverse uitvoeringen te koop is geweest. Als we ons echter beperken tot de periode na de tweede wereldoorlog, zien we dat alleen al uitgeverij Boek en Wereld te Groningen diverse uitvoeringen heeft gerealiseerd in de vertaling van de toenmaals vermaarde letterkundige J.A. Sandfort, zowel als paperback van een toen niet bepaald gangbare omvang, en als onderdeel van bundels, zoals Drie Franse Liefdesromans en voorts in een Grote Roman Omnibus met diezelfde drie romans en nog twee geheel andere daaraam toegevoegd. Al die edities zijn voorzien van een aquarel op kunstdruk, die uitgever Jan Bloemsma in opdracht had gegeven bij Erasmus Bernhard van Dulmen Krumpelman (1897-1987), ingevoegd tegenover de bladzijde waarop het verhaal begint.

Grote stemmen
Tal van grote sopranen hebben in de loop der tijden de rol van Margaretha (Violetta in de opera) gezongen: Birgit Nilsson (1918-2005), Maria Callas (1923-1977), Renata Scotto (*1934), Mirella Freni (*1935), en Ilana Cotrubas (*1939), alsmede tal van anderen.
In Londen en New York werd La Traviata reeds in 1856 opgevoerd, in Covent Garden, Londen, twee jaar later en in de New Yorkse Metropolitan Opera pas in 1883.
Ook in de overzichtelijke en goed leesbare biografie van Johannes Jensen wordt op tal van zaken ingegaan, die direct en indirect hun sporen op leven en werk van de componist Giuseppe Verdi en diens oeuvre hebben nagelaten.


[1] Johannes Jensen: Verdi. in de reeks dtv portrait nummer 31042. Het boek is weliswaar bij de uitgever uitverkocht, doch tal van openbare bibliotheken hebben het staan, en dat geldt ook voor enkele gespcialiseerde boekhandels.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit La Traviata door de Nationale Reisopera.
2. Affiche waarop de allereerste voorstelling op 6 maart in 1853 in het Gran Teatro La Fenice te Venetië werd gegeven.
3. Bariton Felice Varesi, die al in enkele hoofdrollen van Verdi-opera's had geschitterd, maar totaal van streek raakte door het uitblijven van succes bij de eerste voorstellingen van La Traviata in 1853. Lithografie van Joseph Kriehuber (1800-1876).
4. Voorplat van de paperbackeditie van Margaretha Gautier in 1956 gepubliceerd door uitgegeverij Boek en Wereld te Groningen.
5.Alexandre Dumas junior, ongeveer ten tijde van het verschijnen van La dame aux camélias.
6. Aquarel van E.B. van Dulmen Krumpelman als bijlage voor de verschillende edities van uitgeverij Boek en Wereld te Groningen (1956) van Margaretha Gautier. Onder de aquarel staat: "Van die dag af ontmoette ik Margaretha dikwijls in de schouwburg, in de Champs-Elysées. . . . "
7. Scène uit de versie van La Traviata, waarmee de Nationale Reisopera tussen 22 maart en 26 april twaalf Nederlandse steden aandoet. (Foto: Hermann und Clärchen Baus.)
8.Voorplat van de biografie over Verdi, door Johannes Jensen, verschenen in de reeks dtv portrait in 2000.