Beethovens Fidelio, in de versie van Karl Böhm uit 1970, is zaterdagavond nogmaals te zien via Mezzo-televisie

Herhaling
De klassieke muziekzender Mezzo-televisie presenteert op zaterdag 2 augustus, tussen 20:30 uur en 22:25 uur, de enige opera die Ludwig van Beethoven (1770-1827) heeft gecomponeerd, Fidelio uit 1805 (eerste revisie 1806). Uitvoerenden in deze Mezzo-voorstelling zijn de sopraan Gwyneth Jones als Leonore, en James King, bas, in de rol van Florestan. Het betreft een opname uit het jaar 1970 onder regie van Ernst Wild, gerealiseerd in de Deutsche Oper Berlin. Koor en orkest van dat instituut worden gedirigeerd door Karl Böhm (1894-1981). In de begeleidende tekst wordt de interpretatie van Karl Böhm gekwalificeerd als "van een souvereine noblesse".
Voor de overige personen die een rol in dit muziekdrama vervullen, zij verwijzen naar het programma-onderdeel in kwestie op de website van Mezzo.


Achtergronden
Fidelio oder Die eheliche Treue is de enige muziekdramatische compositie van Ludwig van Beethoven: een opera in drie bedrijven, op een tekst van Joseph von Sonnleithner (1765-1835), welke is gebaseerd op het libretto uit 1798 van Jean-Nicholas Bouilly (1763-1842), bedoeld voor Léonore ou L'amour conjugal van Pierre Gaveaux (1760-1825). Dit libretto is in dezelfde periode tevens gebruikt door Fernando Paër (1771-1839) — in 1804 — en Johann Simon Mayr (1763-1845) — in 1805.
De eerste uitvoering van Fidelio, met de ouverture Leonore II, werd, onder leiding van de componist, op 20 november 1805 in het Theater an der Wien gegeven. Goed vier maanden daarna, op 29 maart 1806, werd in datzelfde theater een aangepaste versie — veranderingen en inkrimping tot twee bedrijven, met als ouverture Leonore III — onder leiding van Ignaz Seyfried (1776-1841). De derde en uiteindelijke versie van Fidelio, op tekst van Georg Friedrich Treitschke (1776-1843), ging op 23 mei 1814 in het Weense Kärtnertortheater, met als ouverture Die Ruinen von Athen, en vanaf de tweede voorstelling met de Fidelio-ouverture. Dat is ook heden ten dage gebruikelijk, en tussen de bedrijven wordt dan veelal Leonore III gespeeld, een inlassing die in 1841 door Otto Nicolai (1810-1849) werd gerealiseerd. Acht jaar daarna heeft Carl Anschütz (1813-1870) deze 'ouverture' tussen de beide laatste scènes geplaatst.

Inhoud
Leonore is vastberaden haar echtgenoot, de Spaanse edelman Florestan, uit de gevangenis te bevrijdenen daartoe heeft zij zich onder de naam Fidelio als assistent van de kerkermeester Rocco laten aanwerven. Deze is zeer tevreden met 'zijn' werk en wil 'hem' daarom wel laten trouwen met zijn dochter Marzellia, die verliefd op de assistent van haar vader is geworden.
Gouverneur Pizarro laat het bevel uitgaan Florestan te doden, aangezien deze slechts op persoonlijke willekeur van Pizarro in de kerker is beland; nu er een inspectie op handen is, zou Pizarro's misdaad aan het licht kunnen komen en daardoor is het zaak dat de executie snel gebeurt. Rocco en Florestan graven samen het graf voor het beoogde slachtoffer. Pizarro verschijnt en dan komt Leonore tussenbeide om zo ervoor te zorgen dat haar echtgenoot toch niet zal worden gedood.
Een trompetsignaal kondigt de komst van de minister, Don Ferrando, aan. Deze laat de gevangenen vrij, waarna Marzellina dit intermezzo met de vermeende toekomstige bruidegom achter zich laat en naar de voormalige geliefde Joaquino terugkeert.
____________
Afbeeldingen
1. Scène uit de Böhm-versie uit 1970 van Fidelio.
2. Dirigent Karl Böhm.
3. Librettist Joseph von Sonnleithner.
4. Componist/dirigent Otto Nicolai.
5. Componist/dirigent Carl Anschütz.

Wagners Meistersinger op zaterdag 26 juli via Mezzo-tv

Versie uit Zürich 2004
De muziekzender Mezzo presenteert op zaterdag 26 juli, 's avonds vanaf 20:30 uur een uitvoering van de opera Die Meistersinger von Nürnberg van Richard Wagner. Het is een film vanAndy Sommer, opgenomen in de opera van Zürich in et jaar 2004. Het gaat om een m.i. gecoupeerde versie (de live-uitvoering die ik zelf ooit meemaakte, duurde — inclusief pauzes — zes uur). Koor en orkest van de Opera van Zürich staan onder leiding van Franz Welser-Möst, de verantwoordelijkheid voor de regie berust bij Nikolaus Lehnhoff. Meer informatie omtrent de vocale uitvoerenden is te vinden in de Programm-Info op de website van Mezzo-televisie.

Achtergronden
Die Meistersinger von Nürnberg is een muziekdrama in drie bedrijven van Richard Wagner (1813-1883), op teksten van de componist, die zich daarvoor heeft gebaseerd op bestaande Kronieken van Duitse 'Meistersinger' uit de zestiende eeuw. De eerste uitvoering werd gegeven op 21 juni 1868 in het Hoftheater van München, waarbij Hans von Bülow (1857-1915) de muzikale leiding had. De eerste keer dat dit muziekdrama is voorgekomen op het speelplan van de New Yorkse Met, was op 4 januari 1886 onder leiding van Anton Seidl (1850-1898). Vier jaar eerder was Die Meistersinger reeds in het Londense Drury Lane Theater opgevoerd onder de baton van Hans Richter (1843-1916). In 1889 kwam het tot een presentatie in Covent Garden, onder leiding van Luigi Mancinelli (1848-1921), die niet alleen dirigent maar ook cellist was. Opvallend daarbij is dat het een Italiaanse versie betrof.

Meesterschap
De geest van het meesterschap wordt aan het einde van de negentiende eeuw door Wagner — eerst in tekst en vervolgens in muziek — opnieuw voor het voetlicht gebracht, en hoewel het gebeuren van Die Meistersinger zich in het midden van de zestiende eeuw afspeelt te Neurenberg, heeft de componist ervoor gekozen niet alleen de tijdgenoten van de meester-schoenmaker Hans Sachs (1494-1576) — die ook de meest beroemde van de meesterzangers is en over wie wordt gezegd dat hij zo'n zesduizend gedichten heeft geschreven — ten tonele te voeren, maar tevens die uit zijn eigen tijdperk en leefomgeving, en eveneens die uit een periode, die voor Richard Wagner nog in de verre toekomst lag: de onze. Op die wijze huldigt Wagner het type van de (onvergankelijke) Duitse burgerman in het algemeen. Die handwerkslieden uit de vrije stad Neurenberg zijn niet alleen vrije burgers en dito gildemeesters, maar hebben tevens een functie als zangmeester, ieder met een eigen inbreng en met eigen ideeën over de kunst. Allen nadrukkelijk geprofileerde persoonlijkheden, die echter een eenheid zullen vormen op het moment dat de jonge Frankische ridder Walther von Stoltzing — die zijn zinnen op Eva, de dochter van de goudsmid heeft gezet, er alles op alles zet om de zangerscompetitie te winnen, omdat dit de voorwaarde blijkt, die Eva's vader hem heeft gesteld — in zijn ongebreidelde optreden, met een grenzen verleggende dicht- en zangkunst, alle normen en wetten overtreedt, welke in deze disciplines lange tijd de leidraad zijn geweest. Een proces van gewenning en aanpassing, waarbij de jonge ridder erin slaagt het eigen ware wezen te bestendigen, maakt hem tot een meester onder de meesters. Dit gebeurt met medewerking van Hans Sachs, die zich opwerpt als intermediair: niet alleen tussen het aloud-vertrouwde en het hier en daar beangstigende en verwarrende nieuwe, dat echter niets anders dan het eigentijdse is, maar tevens tussen de gemeenschap en het individu, zich uitend in een groepsmentaliteit enerzijds en de geest van de Einzelgänger aan de andere kant.

____________
Afbeeldingen
1. Scène uit de versie in Zürich, 2004, zoals die door Mezzo-televisie zal worden uitgezonden.
2. Dirigent Hans von Bulw.
3. De 51-jarige Hans Sachs in 1545, door Michael Ostendorfer (ca. 1490-1559).

Terugblik op zestig jaar Operafestival Aix-en-Provence — woensdagavond in een documentaire op Arte-televisie

Veelzijdige terugblik
Voor de ware operaliefhebber, die in meer is geïnteresseerd dan dat wat tijdens een voorstelling op de bühne en in de orkestbak plaatsvindt, is het wellicht aanbevelenswaardig om op woensdag 23 juli,'s avonds tussen 21:00 uur en 21:55 uur, te kijken naar de Duits-Franse cultuurzender Arte. Dat instituut presenteert een documentaire uit 2008 van Philippe Beziat, getiteld Von Don Giovanni bis Siegfried: 60 Jahre Opernfestspiele Aix-en-Provence, met daarin een terugblik op dit festival, dat in 1948 in het leven werd geroepen door Gabriel Dussurget (1904-1996). Deze zomer zal daar in het kader van die festiviteiten een opvoering worden gerealiseerd van de opera Belshazzar van Georg-Friedrich Händel. Daarover kunt u meer lezen in een separaat artikel, in aansluiting op deze bijdrage.
In de terugblik geven zeven internationale persoonlijkheden een indruk van hetgeen in die achterliggende zes decennia aan bijzonders is uitgevoerd en omtrent allerhande aspecten die te maken hebben met zo'n jaarlijks festival en het in stand houden daarvan. Tevens worden er archiefopnamen getoond van aldaar uitgevoerde opera's die hebben bijgedragen tot de wereldwijde reputatie van dit festival.
Bijzonderheden daarover zijn te vinden in de Programm-Info van Arte.

Katja Kabanova van Leoš Janáček, woensdagochtend op muziekzender Mezzo

Opname uit 1988
Op woensdag 23 juli, 's ochtends tussen 10:00 uur en 11:40 uur is Katja Kabanova, een opera in drie bedrijven van de Tsjechische componist Leoš Janáček (1854-1928) te zien op de muziekzender Mezzo-televisie in een uitvoering door het Londens Philharmonisch Orkest onder leidig van Andrew Davis, opgenomen in 1988 door Derek Bailey. Voor de solisten en andere medewerkenden verwijzen we u naar het betreffende onderdeel van de website met programmagegevens van Mezzo-televisie.
Het libretto voor Katja Kabanova is afkomstig van Vincenc Červinka (1877-1942) en is gebaseerd op het toneelstuk Het Onweer uit 1859 van Aleksandr Ostrovski (1823-1886), die als stichter van het klassieke Russische toneel geldt. De eerste uitvoering van deze opera werd gegeven op 23 november 1921. Een jaar daarna dirigeerde Otto Klemperer (1885-1973) in keulen de eerste Duitse versie in de vertaling van Kafka-vriend en -biograaf Max Brod (1884-1968).

Het verhaal
Katja is getrouwd met Tichon Kanabov, een wat zwakke man die door zijn moeder, Kabanicha, in hoge mate wordt overvleugeld. Zij zendt zoonlief op reis en Katja is niet in staat om dat te verhinderen, al wil ze dat zeker om door de aanwzigheid van manlief haar liefde voor een andere man beter te kunnen onderdrukken.
Samen met Varvara, een pleegzus van haar man, sluipt ze het huis uit en ontmoet Boris, een neef van de altijd ruzie zoekende Dikoi. Varvara ontmoet bij die gelegenheid ene Koedrjasj. Als er een onweer opsteekt, zoeken ze allen ergens onderdak.
Na terugkeer van Tichon is Katja helemaal uit haar gewone doen. Voor alle aanwezigen bekent ze dat is vreemdgegaan en vlucht. Boris vertelt haar dat hij naar Siberië is overgeplaatst, waarop Katja zich vertwijfeld in de Wolga stort. Tichon beschuldigt daarop zijn moeder van moord.
____________
Afbeeldingen
1. Vincenc Červinka, de librettist voor Janáčeks Katja Kabanova.
2. Aleksandr Ostrovski, de vader van het Russische toneel, schreef het oorspronkelijke stuk Onweer in 1859. Portret uit 1871, geschilderd door Vasili Grigorjevitsj Perov (1833-1882).

Goede variatie in het opera-aanbod via de ether

Drie verschillende richtingen
Op zaterdag 19 juli zullen er vier opera's via de ether naar de eventueel geïnteresseerden worden gezonden, die alle uit een verschillende context stammen: één uit Duitsland, één uit de Donaumonarchie, één uit Italië en de laatste binnen de onderhavige periode uit de Tsjechische muziekwereld. Twee van die muziekdramatische werken zult u via de beeldbuis in de huiskamer kunnen ontvangen via de klassieke zender Mezzo-televisie: de eerste Telemanns Pimpinone om 17:00 uur, en Donizetti's La fille du Régiment vanaf 20:30 uur. De Nederandstalige Belgische zender Klara biedt in het muziekprogramma Scala, vanaf 20:00 uur Dvořáks Rusalka.

Georg Philipp Telemann — Pimpinone oder die ungleiche Heirat (1725)
Dit muziekdramatische komische werk van Georg Philipp Telemann (1681-1767) wordt als Intermezzo in drei Teilen betiteld. De componist heeft gebruik gemaakt van een tekst, geschreven door Johann Philipp Praetorius (1696-1766), die is gebaseerd op een gegeven van Pietro Pariati (1665-1733), dat reeds in 1708 op muziek was gezet door Tom(m)aso Giovanni Albinoni (1671-1751).
Pimpinone geldt als het vroegste voorbeeld van een opera-intermezzo en zou wel eens als zodanig binnen de opera Tamerlano van Georg-Friedrich Händel (1685-1759) opgevoerd kunnen zijn. De première werd gegeven in Hamburg, op 27 september 1725.
In deze dramatische handeling slaagt het kamermeisje Vespetta erin haar werkgever Pimpinone ertoe over te halen met haar in het huwelijk te treden. Als ze eenmaal die status heeft bereikt, blijkt deze, dan voormalige, dienster niet bepaald een katje om zonder handschoenen aan te pakken, en de eerste die dat op alle fronten ondervindt, is de voormalige baas van 't spul: de, dan 'arme', Pimpinone.
Het is een schitterend, en hier en daar dolkomisch, muziekdrama, maar de visuele aspecten van een zichtbare uitvoering kunnen nog veel bijdragen tot vergroting van de genoeglijkheden. De enscenering die Mezzo zaterdag 19 juli biedt, is van Béatrice Massin. Nadere info hier.

Wolfgang Amadeus Mozart — Bastien und Bastienne (1768)
Via allerlei omwegen — zeg maar: de schrijftafels van tal van pennenvoerders — is een oorspronkelijke tekst van de Franse filosoof Jan Jacques Rousseau (1712-1778) — Le devin du village uit 1752 bij Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) terechtgekomen. Tussenliggende 'stations' waren de parodie van Charles-Simon Favart (1710-1792), Marie-Justine Favart (1727-1772) en Harny de Guéville. Vervolgens heeft de librettist Friedrich Wilhelm Weiskern zich over het gegeven gebogen, en nadat Johann Müller nog voor enige aanvullingen had gezorgd, kon Mozart aan de slag. Het resultaat werd een éénakter die in 1768 te Wenen voor het eerst werd opgevoerd.
De dorpswaarzegger Colas helpt door midden van zijn zogenaamde toverkunsten twee strijdende partijen — en dat zijn de jonge gelieven Bastien en Bastienne — te slechten. De rol van Colas wordt vertolkt door een bas, de jonge Bastien is vanzelfsprekend een tenor, en zijn vriendin krijgt gestalte in een sopraan.
Mezzo-televisie zendt deze eenakter uit tussen 18:25 uur en 19:20 uur. Meer gegevens zijn op de site van Mezzo te vinden.

Herhaling van Wagners Lohengrin op zaterdag 12 juli via Radio 4 als ZomerZaterdagMatinee

Herhaling van februari dit jaar
Een Nederlandse productie van Wagners opera Lohengrin, die op 2 februari van dit jaar werd gerealiseerd in de serie Zaterdagmatinee in het Concertgebouw te Amsterdam — met Klaus Florian Vogt in de titelrol — zal op zaterdag 12 juli, 's middags van 13:02 uur in het kader van de ZomerZaterdagMatinee door de klassieke muziekzender Radio 4 worden uitgezonden als coproductie van de drie Nederlandse zendgemachtigden Avro/NPS/Tros. Voor een opsomming van de uitvoerenden verwijzen we u door naar het betreffende onderdeel van de website van Radio 4.
Meer over de opera zelf kunt u vinden in ons artikel op deze cultuursite, verschenen op dinsdag 1 juli jongstleden.
__________
Foto: De tenor Klaus Florian Vogt.

Cabaret als speelfilm uit 1972, vrij naar de gelijknamige musical — via BBC1 in de nacht van dinsdag 8 op 9 juli

Rolpent uit 1972
In de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 juli zendt BBC 1, tussen 00:25 uur en 02:25 uur, de speelfilm Cabaret uit. Deze rolprent is in 1972 door Bob Fosse (1927-1987) gerealiseerd, op een draaiboek van Jay Allen, vrij naar de gelijknamige theatermusical uit 1966. En die was weer gebaseerd op twee boeken van de Engelse schrijver Christopher Isherwood (1904-1986): Mr Norris changes Trains uit 1935 — als toneel- en filmversie getiteld I am a camera — en Goodbye to Berlin uit 1939. In beide gevallen wordt een beeld geschetst van de situatie in het Duitsland van kort voor de gelukte greep naar de macht (op 31 januari 1933) door een van de grootste krankzinnige beestmensen van de 20ste eeuw: Adolf Hitler.
Liza Minnelli speelt daarin de rol van de jonge Sally Bowles, die als Amerikaanse nachtclubzangeres — bij Isherwood is zij echter geenszins Amerikaans — haar geluk wil beproeven in het Berlijn van 1931, waar de satanische geest van het nazisme reeds gist en steeds meer aan de dag treedt. Maar Sally probeert de politieke realiteit op afstand te houden. In de bewuste nachtclub gaat het er dol aan toe, met zang en dans en seksuele uitspattingen. Dat alles onder het toeziend oog van de ceremoniemeester van de Kit Kat Club — in de film onnavolgbaar neergezet door Joel Grey — geboren in 1932 als Joel David Katz —, die in twee categorieën voor die rol is onderscheiden, in 1972. Sally Bowles is in haar privéleven niet bepaald "ein Kind von Traurigkeit" en ze houdt het dan ook met twee mannen gelijktijdig — die beiden vanwege hun niet weg te redeneren homoërotische kant eveneens in die optiek in elkanders vaarwater geraken.
Haar huisgenoot, de hier Britse Brian Roberts — bij Isherwood nog Cliff Bradshaw — gespeeld door Michael York, is de eerste die een verhouding met Sally Bowles krijgt; via de nachtclub komen beiden in contact met een rijke edelman — Maximilian von Heune — die in de rolprent gestalte krijgt door de Duitse acteur Helmuth Griem. En met hem raakt Sally eveneens emotioneel geïvolveerd.
Terecht is er hier en daar gezegd dat Bob Fosse in 1972 niet zozeer een musicalfilm heeft gemaakt maar veeleer een film met muziek heeft gecreëerd. Nog in hetzelfde jaar werd hij voor deze film onderscheiden met een zogenoemde Oscar voor beste regisseur. Over de talrijke songs van de musical valt nog te vertellen dat Bob Fosse de meeste daarvan die in het draaiboek voorkomen, in de film heeft weggelaten en zich heeft beperkt tot de nummers die binnen de Kit Kat Club worden gezongen. De componist en de tekstdichter — John Kander (geboren 1927), respectievelijk Fred Ebb (1933-2004) — hebben speciaal voor de film sommige nummers vervangen. En zo hebben Mein Herr en Money money wereldfaam verworven.
____________
Abeeldingen
1. Regisseur Bob Fosse.
2. Acteur Joel Grey, hier in 1993 tijdens een uitreiking van de Emmy Awards.
3. Roman uit 1935 door Christopher Isherwood, hier in de reeks Penguin Modern Classics, 1961.
4. Panther-editie uit 1977 van de 'aanvullende' roman uit 1939 van dezelfde auteur.

Shakespeare's A Midsummer night's dream als opera van Benjamin Britten — dinsdagmiddag op Mezzo televisie

Wereldformaat
Op dinsdag 8 juli, tussen 's middags 17:00 uur en 's avonds 19:40 uur, zal de muziekzender Mezzo een versie uitzenden van de opera A midsummer night's dream van Benjamin Britten (1913-1976), die in 1960 in Aldeburgh in première is gegaan en reeds een jaar later in twee Duitse operatheaters is gepresenteerd: in de Hamburgische Staatsoper en in de Komische Oper Berlin.
De opera volgt een tekst van de componist zelf, in samenwerking met zijn levensgezel, de tenor Peter Pears (1910-1986). Als uitgangspunt hebben die twee de wereldvermaarde komedie uit 1594, met dezelfde titel, van William Shakespeare (1564-1616) genomen. De inhoud van het libretto, en daarmee van het muzikale gebeuren, volgt de handeling van de grote bard van Stratford-upon-Avon.
Het betreft een opname uit 2005, die is gerealiseerd in het GranTeatro del Liceu de Barcelona met het koor en symfonieorkest van deze instelling, onder leiding van Harry Bicket. Details over deze versie, zoals over uitvoerenden aanverwante informatie, zijn te vinden in de programmagegevens van Mezzo.

Wetenschappelijk programma over musicals — op 7 juli en nogmaals 8 juli op de Duitse televisiezenders WDR en SWR

Uitzending van 7 juli
Op maandag 7 juli, tussen 15:00 uur en 16:00 uur zal in de programmareeks Planet Wissen een gehele aflevering worden gewijd aan het verschijnsel musical. De uitzending draagt de passende titel Musical — Zwischen Kunst und Kommerz. Het programma is, zoals gebruikelijk te zien op de Westdeutsche Rundfunk en tegelijkertijd op de Süd West Rundfunk en op BR-alpha van de Bayerische Rundfunk— in alle drie gevallen gaat het om een regionale zender van het derde Duitse net, dat zich niet alleen onderscheidt van de grote broer ARD/Das Erste, maar tevens vrij is van reclame, hetgeen op zich reeds een verademing betekent.

Studiogasten
Zoals gebruikelijk nemen enkele studiogasten aan het programma deel. In dit geval zijn dat Wolfgang Jensen — theaterwetenschapper, verbonden aan ten minste drie Duitse hogescholen, en tevens auteur van artikelen en boeken over het onderwerp musical — en de zangeres Anna Montanaro, ster van diverse musicals. Na de afronding van haar studie aan de Stage School in Hamburg schitterde ze in Mannheim in West Side Story, en eind 2001 speelde en zong ze op Braodway in de musical Chicago. Sedert eind 2006 speelt ze de hoofdrol in de ABBA-musical Mama mia.

Meer informatie over deze uitzending
Meer informatie over het fenomeen musical, de studiogasten en tips die in de uitzending aan bod komen, kunt u lezen op de site van het programma Planet Wissen.
De uitzending zal worden herhaald op dinsdagochtend, vanaf 07:20 (volgens de WDR zelf) of 07:35, zoals in programmagidsen staat vermeld.
Ook de Südwest Rundfunk herhaalt het programma, en wel eveneens in het volgende etmaal, maar da twee keer. De eerste herhaling is in de nacht van maandag op dinsdag, tussen 04:00 uur en 05:00 uur en de tweede herhaling begint om 12:30 uur en duurt — u had het vast al wel uitgerekend — tot 13:30 uur.
Ook het derde programma van de Bayerische Rundfunk (BR), alsmede BR-alpha, en dat van Radio Brandenburg Berlin (RBB) zenden de herhalingen uit.
____________
Afbeeldingen
1. Brigitte Pavetic, presentatrice van Planet Wissen.
2. Till Nassif, presentator van Planet Wissen
3. Wolfgang Jansen, universitair docent en auteur — studiogast in het Planet Wissen-programma over musicals.
4. Anna Montanaro, musicalster, eveneens studiogast in het Planet Wissen-programma over musicals.

Dit weekeinde vier opera's via ethergolven in de huiskamer

Twee via de radio, twee op de buis
Zaterdag 5 juli worden er in de avonduren drie verschillende opera's ten gehoren gebracht via de klassieke ethergoven. Twee daarvan kunnen via het medium radio bij u de huiskamer binnenkomen, de derde wordt met beelden door de muziekzender Mezzo de lucht in gestuurd, en zal — als het even meezit — synchroon bij u op het netvlies en in de gehoorgang landen. Zondag 6 juli wordt door de laatstgenoemde zender opnieuw een presentatie van zo'n muziekdrama verzorgd. Tweemaal een opera van Mozart, één van Amilcare Ponchielli en één van Giuseppe Verdi.

Le Nozze di Figaro
Om 19:30 uur onze tijd presenteert BBC Radio 3, in het programma Opera on 3, een uitvoering van Mozarts Le nozze di Figaro, door het koor en orkest van het Royal Opera House Covent Garden, onder muzikale leiding van Charles Mackerras. Het betreft hier een rechtsreekse uitzending. Meer gegevens over de verdeling van de vele partijen in dit, inclusief pauzes, vier uur durende stuk muziektheater zijn te vinden op de website van BBC Radio 3 en het betreffende onderdeel. Daar wordt eveneens een synopsis verstrekt van het gebeuren.

La Gioconda
Een half uur daarna, exact om 20:00 uur, begint op Klara, de Nederlandstalige Belgische radiozender, in het programma Scala, een uitvoering van La Gioconda, in1876 gescheven door Amilcare Ponchielli (1834-1886).
Dit lyrisch drama in vier bedrijven werd gecomponeerd op een libretto van Tobia Gorrio — een anagram-pseudoniem van de componist (en librettist) Arrigo Boito (1842-1918) — naar het drama Angelo, tyran de Padoue van Victor Hugo (1802-1885).
Het gaat in dit geval om een, inmiddels historische, opname uit 1952 met onder meer Maria Callas, Fedora Barbieri, Giulio Neri, Maria Amadini en meer van in die tijd bekende figuren op de planken van tal van operahuizen over de hele wereld. Het orkest van de RAI in Turijn stond toen onder leiding van Atonio Votto.
Nadere gegevens over deze versie zijn te vinden op de site van het programma Scala van de klassieke Belgische radiozender.

Don Giovanni
We kunnen volgens de programmagegevens van diverseomroepen nog in de dagen van weleer gevangen kunnen blijven, als we besluiten om een half uur na het begin van La Gioconda op de Belgische radio over te schakelen naar de muziekzender Mezzo, die dan een opname van Don Giovanni van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) op onze beeldbuis moet toveren, met solisten, koor en de Wiener Philharmoniker onder leiding van Wilhelm Furtwängler (1886-1954), maar de gegevens van de zender zelf — die weliswaar incompleet lijken — melden dat dit gebeuren die dag reeds vanaf 17:00 uur zal worden uitgezonden. Het betreft een opname uit 1954, gefilmd door cineast Paul Czinner (1890-1972)van de uitvoering die tijdens de Salzburger Festspiele van dat jaar werd gegeven. Details over de uitvoerenden, alsmede andere gegevens zijn te vinden op de site van Mezzo met de programmagegevens.
Deze uitvoering van Don Giovanni staat nog tweemaal geprogrammeerd op de muziekzender Mezzo: de eerste keer op maandag 21 juli, 's middags om 17:00 uur en dan nog eens op dinsdag 29 juli, 's ochtends om 10:00 uur.

I due Foscari
Deze tragische opera van Giuseppe Verdi (1813-1901) staat volgens diverse programma op zondag 6 juli, om 17:00 uur I due Foscari uit 1844 op het programma van de muziekzender Mezzo. De leiding had Riccardo Muti, en het betreft een opname, gemaakt in 2006. Het televisie-instituut verstrekt zelf meer gegevens op de eigen site, zoals de namen van zangers en al wat dies meer zij. Basis voor het libretto van Francesco Maria Piave (1810-1876) is het stuk The two Foscari uit 1821 van de befaamde Engelse dichter George Gordon Lord Byron (1788-1824).
____________
Afbeeldingen
1. Ildebrando d'Arcangelo en Aleksandra Kurzak in een duet tijdens de rechtstreekse uitzending van Le nozze di Figaro van Mozart, uit Covent Garden, zaterdagavond op BBC Radio 3.
2. Componist en, onder meer in dit geval librettist, Arrigo Boito.
3. Componist Amilcare Ponchielli.
4. Scène uit Don Giovanni uit 1954.
5. Dirigent Wilhelm Furtwängler, getekend door Emil Orlik (1870-1932).
6. De Engelse dichter en dandy George Gordon Lord Byron.
7. Francesco Maria Piave, schrijver van het tekstboek voor I due Foscari van Giuseppe Verdi.

Richard Wagners opera Lohengrin op woensdag 2 juli om 10:00 uur via de muziekzender Mezzo op de beeldbuis

Wagners Lohengrin
De opera Lohengrin van Richard Wagner, gecomponeerd in de periode 1845-1848. In augustus 1850 is de eerste uitvoering gegeven, en wel te Weimar onder leiding van — Wagners toen nog toekomstige schoonvader — Franz Liszt, in het Großherzogliche Hoftheater. De componist zelf kon daar echter niet bij aanwezig zijn omdat hij nog met een opsporingsbevel werd gezocht vanwege zijn aandeel in de rebellie in maart 1849 in Dresden, waarna hij een veilig heenkomen had gezocht in Zwitserland.
De voorstelling die men op woensdag 2 juli via de muziekzender Mezzo kan zien, is een opname, welke is gemaakt van de première, tijdens de Pfingstfestspiele te Baden-Baden in 2006. Het gaat hier om een co-productie met de Nationale Opera van het Franse Lyon en de Scala van Milaan. Nu een jaar geleden is het spektakel ook, met beelden, uitgezonden, toen door de Südwest Rundfunk. Instrumentale medewerking werd verleend door het Deutsche Symphonieorchester Berlin en een koor van de Opera van Lyon. Dirigent is Kent Nagano, en verantwoordelijk voor de regie is Thomas Grimm. De kostuums zijn zijn ontworpen door Bettina Walter; Nikolaus Lehnhoff tekent voor de enscenering. Zijn interpretatie van het drama is toegespitst op de innerlijke ontwikkeling die de dramatis personae doormaken, en in zijn optiek wordt Elsa von Brabant in het midden van de handeling geplaatst.
Het gebeuren speelt zich af te Antwerpen in het hertogdom Brabant (dat op dat moment nog net niet bestond) in de eerste helft van de tiende eeuw, ten tijde van Heinrich I, genaamd der Vogler.
De duur van dit muziekdrama is dikwijls ruim drieëneenhalf uur, en in de omroepgidsen staat zo'n tijdsspanne ervoor gereserveerd, maar nadere informatie van Mezzo leert dat vóór half twee in de middag dat alles alweer achter de rug is, en u vertrouwd geraakt bent met toestanden, gebeurtenissen en personen uit het middeleeuwse meesterwerk Parzival van Wolfram von Eschenbach welk boek Wagner tot dit muziekdrama heeft geïnsipireerd.
Meer over deze versie, zoals de namen van de solisten en alle andere medewerkenden, is te vinden op de site van Mezzo.
___________
Afbeeldingen
1. Richard Wagner, zoals de Franse schilder Auguste Renoir hem zag.
2. Nikolaus Lehnhoff tekent voor de enscenering van Wagners Lohengrin.
3. Wolfram von Eschenbach — de auteur als ridder — hier afgebeeld in de Codex Manesse.