Glucks opera Orfeo ed Eurydike rechtstreeksuit New Yorkse Metropolitan — zaterdagavond op enkele radiozenders

Op twee radiozenders tegelijkertijd
Zaterdag 24 januari kunt u op twee zenders in buurlanden luisteren naar de rechtstreekse uitzending vanuit New Yorks Metropolitan Opera, waar in de Matinee een voorstelling wordt gegeven van de azione teatrale per musica in drie bedrijven, met als titel Orfeo ed Eurydike van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787) op een libretto van Ranieri de' Calzabigi (1714-1795).
De premère werd gegeven in het Kärtnerthor-Theater te Wenen, op 5 oktober 1762. Acht jaar later werd het muziekdrama in Londen opgevoerd met toevoegingen door Johann Christian Bach (1735-1782) en Pietro Alessandro Guglielmi (1728-1804). In 1773 was München aan de beurt, en een jaar later, op 2 augustus, werd dit opus in de Parijse Opéra opgevoerd, maar wel in en Franse vertaling door Pierre-Louis Moline (1739-1820). Nog eens vijf jaar later werd er een Duitse versie gepresenteerd in Brünn (Brno).
De versie van de Metropolitan Opera wordt rechtstreeks overgenomen door BBC Radio 3 in het programma Opera on 3, vanaf 19:00 uur. Ook de Belgische radiozender Klara zal deze opera vnauit New York overnemen en uitzenden in het programma Scala.

Aanpassingen
In de eerste versie van Orfeo ed Eurydike werd de rol van Orpheus gezongen door een alt-castraat gezongen; in de voorstelling te Parijs werd dat een tenor. Maar nadat Hector Berlioz (1803-1869) een bewerking voor zangeres Pauline Garcia-Viardot (1821-1910) had gerealiseerd, is de bezetting van die rol door een vrouwelijke alt meestal het geval. Maar alsof dat alles nog niet voldoende Irrungen und Wirrungen, een soort van comedy of errors, is, wordt in de uitgave van de Weense Urfassung van 1963 een mezzosopraan vereist.
De aanpassingen die de componist zelf heeft aangebracht voor de Parijse uitvoering van 1774 hebben hun uitdrukking gevonden in de toenadering die hij heeft gerealiseerd tot de toen populaire heldhaftige opera seria; daarnaast heeft hij er twee balletten aan toegevoegd: de Dans van de Furie en de Reidans van de zalige zielen (Reigen der seligen Geister).

Het verhaal
De zanger Orpheus treurt diep om zijn gestorven geliefde Eurydike. Dan doet de god van de liefde, Eros — een sopraanrol — hem een aanbod: hij mag zijn geliefde uit de onderwereld terughalen onder de voorwaarde dat hij haar niet zal aankijken voordat ze in de aardse wereld an alledag zijn teruggekeerd. Maar als Orpheus eenmaal 'beneden' is aangekomen, begrijpt Eurydike niets van zijn gedrag dat hij ook niet mag uitleggen. Dat leidt ertoe dat zij aan zijn liefde gaat twijfelen. Dus wat doet die onnozelaar? Hij kijkt om en dat heeft tot gevolg dat Eurydike voor de tweede keer sterft. Uit smart daarover wil Orpheus een einde aan zijn leven maken, maar dan wordt hem voor de tweede keer de genade der goden deelachtig: Eurydike wordt in het leven teruggehaald als beloning voor de liefde en trouw die Orpheus (haar) heeft bewezen.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Christoph Willibald von Gluck in 1775. Olie op linnen, formaat 99, 5 x 80,5 cm. Geschilderd door Joseph-Sifrède Duplessis (1725-1802). Het stuk bevindt zich in de pinakotheek van het Kunsthistorisches Museum te Wenen.
2. Altzangeres Pauline Garcia-Viardot, voor wie Berlioz aanpassingen in de opera realiseerde.
3. Orpheus en Eurydike, geschilderd door de Italiaan Federico Cervelli (1625- ca. 1700).