Vincenzo Bellini's muziekdrama I Puritani in Klara's Scala

Schotse Puriteinen op Belgische radiozender
Op de Nederlandstalige, Belgische radiozender Klara wordt op zaterdag 1 augustus, 's avonds vanaf 20:00 uur, een uitvoering gepresenteerd van I Puritani van Vincenzo Bellini (1801-1835).
Het is een muziekdrama in drie bedrijven op een libretto van Carlo Pepoli (1796-1881), die als uitgangspunt een theaterstuk uit 1833 heeft gekozen — Têtes rondes et cavaliers — van Jacques-Arsène Ancelot (1794-1854) en Joseph-Xavier-Boniface Saintine (1798-1865). Dat drama vindt zijn oorsprong in het verhaal Old morality uit 1816, geschreven door Walter Scott (1771-1832).
De opera — die als complete titel I puritani di Scozia draagt — werd voor het eerst opgevoerd in het Parijse Théâtre Italien, op 25 januari 1835. Nog in hetzelfde jaar kregen zowel het Londense operapubliek alsook dat van de Milanese Scala de gelegenheid kennis te nemen van dit muziekdrama, en een jaar later waren Berlijn (met een Duitse versie), en Wenen aan de beurt.

Het verhaal
De handeling speelt zich tijdens de burgeroorlog in het midden van de zeventiende eeuw af op een vesting van Puriteinen in de omgeving van Plymouth. Lord Gaultier Walton, die het bevel voert over de betreffende vesting, besluit toe te geven aan de wens van zijn dochter Elvira en laat haar trouwen met Alord Arturo Talbot, al had hij reeds een andere wederhelft voor haar in gedachten: Sir Riccardo Forth. Gedurende de voorbereidingen voor het huwelijksfeest komt Arturo, die heimelijk een aanhanger van de Stuarts is, aan de weet dat Henrietta van Frankrijk, de weduwe van Charles I (1600-1649) — die op last van Oliver Cromwell (1599-1658) was onthoofd —, op de burcht gevangen gehouden wordt. Arturo slaagt erin de koningin te bevrijden en haar daarmee uit handen van de dood te redden. Elvira verliest haar verstand, Arturo wordt door het Parlement ter dood veroordeeld, maar dan komt Elvira's oom, Sir Giorgio Walton, opdagen en die slaagt erin Riccardo van zijn wraakgevoelens jegens Arturo los te weken. Die kan dan naar zijn geliefde Elvira terugkeren, die hem vergeving schenkt als hij haar eenmaal heeft uitgelegd hoe hij de koningin heeft gered. Weliswaar is intussen de heerschappij van de Stuarts omvergeworpen, maar Oliver Cromwell — Lord protector van Engeland en Schotland in de periode 1649-1658 — schenkt Arturo genade.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Vincenzo Bellini.
2. Oliver Cromwell. Schilderij van de Vlaming Caspar de Crayer (1582-1669).

Händels Partenope tijdens derde Proms-avond in Londen

BBC Proms weer van start gegaan
Jongstleden vrijdag is het zoveelste zomerse muziekfestival in Europa van start gegaan, alleen met dit verschil dat dit festijn met meer dan zeventig concerten binnen twee maanden — de BBC Proms — ongetwijfeld de meeste aandacht zal genereren door de vele BBC-radio en -televisie-uitzendingen. Was er vrijdag sprake van een traditioneel orkestconcert met diverse solisten, die composities van vooral eind negentiende en begin twintigste eeuw ten gehore hebben gebracht, gisteren was Joseph Haydn (1732-1809) met zijn oratorium Die Schöpfung aan de beurt, in het kader van zijn tweehonderdste sterfdag, en heden wordt Georg Friedrich Händel (1685-1759) aan bod met een concertante uitvoering van de opera Partenope door het Concerto Copenhagen onder leiding van Lars Ulrik Mortensen. Het concert in de Royal Albert Hall begint om 19:00 uur onze tijd, wordt twee keer onderbroken: de eerste keer tussen 20:10 uur en 20:30 voor het programmaonderdeel Proms Plus, waarin Catherine Bott, Lars Ulrik Mortensen and Dr Suzanne Aspden over Handel's Partenope discussiëren. De tweede onderbreking is tussen 21:35 uur en 21:55 uur onderbroken door het praatprogramma Twenty minutes, en gaat daarna verder tot 23:15 uur. Op het betreffende onderdeel van de website van BBC Radio 3 kunt u nog de namen vinden van de solisten en eventueel verdere informatie.

Achtergronden
Partenope is een van de talrijke muziekdrama's die Händel heeft gecomponeerd, maar tevens een van de opera's die we nauwelijks tegenkomen. En daar heeft zo'n herdenkingsjaar dan wel een positieve functie: naast alle bekende stukken komen er eindelijk ook (weer eens) de minder dan wel geheel niet bekende composites voor het voetlicht.
Voordat Händel zich over de tekst ontfermde — die hem moest inspireren tot het schrijven van de juiste muziek —, hadden reeds anderen een opera met de titel Partenope op de planken gebracht: in 1699 door de Italiaan Luigi Mancia (ca. 1665-1708) en in 1708 door diens landgenoot Antonio Caldara (ca. 1670-1736). Deze beiden hadden reeds gebruik gemaakt van het libretto uit 1699 van Silvio Stampiglia (1664-1725), en Händel is hen daarin gevolgd. Het is zelfs mogelijk dat Händel de uitvoering van Caldara's versie omstreeks 1710 in Venetië heeft bijgewoond.

De geschiedenis
Partenope, de stichtster van Napels en protagoniste van talrijke sagen heeft drie aanbidder: prins Arsace, Armindo en Emilio. Maar eenvoudig is dat niet, te meer daar ze ook nog een tegenspeelster heeft: de cypriotische prinses Rosmira, die erin slaagt de ontrouwe Arsace terug te veroveren. Partenope kiest uit de beide overgebleven heren Armindo, nadat Emilio haar met oorlog had gedreigd en zij ten opzichte van hem de zege wist te behalen.
De eerste uitvoering van Händels versie van Partenope werd gegeven op 7 maart 1730 in His Majesty's Theatre. Drie jaar later werd er een Duitse versie voorgesteld in de Hamburgse Opera.
Naast Händel zijn er nog in ieder geval vier componisten geweest die Partenope op muziekhebben gezet, zowel voordat hij het libretto had verklankt, door Luca Antonio Predieri (1688-1767) in 1719, en Domenico Natale Sarri (1679-1744) in 1722; alsook na hem, door onder meer Johann Adolf Hasse (1699-1783) in 1767, die echter een tekst van Metastasio heeft gebruikt.
____________
Afbeeldingen
1. Dirigent en klavecinist Lars Ulrik Mortensen. (Foto: Concerto Copenhagen.)
2. Georg Friedrich Händel in 1756.
3. Sopraan Inger Dam-Jensen zingt de partij van Partenope in de uitvoering van de gelijknamige opera van Händel tijdens de derde avond van de BBC Proms in de Royal Albert Hall.

Reizen naar Tristan und Isolde te Barcelona in 2010

Mild und Leise
Het Vlaams Wagner Genootschap organiseert vanaf nu, voor februari 2010, een opera-reis naar de Spaanse cultuurstad Barcelona, omdat daar in die maand het muziekdrama Tristan und Isolde van Richard Wagner (1813-1883) op het programma staat. De componist heeft in de periode 1856-1859 aan deze opera gewerkt en in laatstgenoemd jaar de laatste hand aan de partituur gelegd, maar het heeft nog tot 1865 geduurd voordat de eerste uitvoering werd gegeven.


In Barcelona wordt Tristan und Isolde gepresenteerd "in de scenografie van David Hockney", schrijft Jos Hermans van het Vlaams Wagner Genootschap ons. Vijf klinkende namen staan eveneens reeds aangekondigd: de Duitse tenor Peter Seiffert, de Amerikaanse sopraan Deborah Voigt, de Deense bariton Bo Skovhus, de in Zuid-Korea geboren bariton Kwangchoul Youn en de Duitse mezzosopraan Michaela Schuster. Zij en tal van anderen zullen er dan voor zorgen dat u zich zult kunnen overgeven aan het ertrinken, versinken en aan de unbewußt höchste Lust van het Gesamtkunstwerk.
Voor nadere informatie omtrent voorwaarden en dergelijke meer kunt u terecht op het weblog Leidmotief van het VWG.
__________
Afbeelding: Een scène uit de versie van Tristan und Isolde uit 2008, zoals gegeven door de Opera van Los Angeles. Deze afbeelding siert de berichtgeving van het VWG over Tristan und Isolde.

Drie opera's op zomerse zaterdagavond via de ether

Händels Admeto
Op zaterdag 18 juli zullen er in ons directe etherbereik drie muziekdrama's uit verschillende perioden worden voorgesteld: twee via de radio, één via de beeldbuis. Zowelop de Duitse regionale radiozender NDR Kultur alsook via de zusterorganisatie WDR 3 — en wellicht ook nog op tal van de andere 'streekzenders' binnen de ARD — zal de opera Admeto, Re di Tessaglia van Georg Friedrich Händel worden uitgevoerd. Het betreft hier de bewerking van een oorspronkelijk Italiaanse tekst L'Antigona delusa da Alceste van de Italiaanse librettist Aurelio Aureli (1652-1708). Er bestaat enige twijfel omtrent het antwoord op de vraag wie voor de bewerking van dat libretto heeft gezorgd: de naam van een Italiaanse impresario van Duitse afkomst, Nicola Francesco Haym (1678-1729) en die van de librettist (1687-1765) Paolo Antonio Rolli vallen in dat verband.
Op 11 februari 1727 werd te Londen de première gegeven in His Majesty's Theatre. Pas in 1925 werd in Braunschweig een Duitse versie als wederopname in het repertoire gerealiseerd. Tijdens de Händel-Festspiele in 1959 was — hoe kon het anders: Halle — aan de beurt, en in 1986 is er een uitvoering van gegeven in Basel. Zoals de Italiaanse tekst waarop het muziekdrama is gebaseerd, reeds doet vermoeden, behandelt deze opera dezelfd stof als Alceste uit 1767 van Christoph Willibald von Gluck (1714-1787).

Offenbachs Orpheus en Pergolesi's Salustia
In het programma Scala van de Belgische radiozender Klara wordt, eveneens op zaterdag 18 juli, maar dan vanaf 20:05 uur een uitvoering gepresenteerd van het muziekdrama in twee bedrijven, Orphée aux enfers uit 1858 van Jacques Offenbach (1819-1880). Bij een volgende gelegenheid zullen we in deze regels wel dieper op die materie ingaan.
Bijna een half uur na het begin van Offenbachs Orpheus kan men via Mezzo-televisie een presentatie volgen van het eerste muziekdrama van Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736), die we, in grote lijnen bekeken, eigenlijk alleen maar kennen van La serva padrone. Mezzo toont echter het eerste werk voor het muziektheater dat de jong gestorven Pergolesi heeft gerealiseerd: Salustia. Dit werk is een opera seria op een tekst van Morelli. De eerste uitvoering werd in januari 1732 te Napels gegeven.
De uitzending via Mezzo betreft een opname uit 2008, die is gemaakt tijdens het Radio France Festival Montpellier.
___________
Afbeeldingen
1. 'Händel-librettist' Haym staat aan het klavecimbel. Schilderij van ca. 1709 door de Italiaanse schilder Marco Ricci (1676-1730).
2. De jong gestorven Italiaanse componist Giovanni Battista Pergolesi.

De wensdroom van Theo Loevendie: een Spinoza-opera

Desnoods samen met twee straatmuzikanten
Nog voordat hij tachtig jaar wordt, hoopt Theo Loevendie een opera over de Amsterdamse brillenslijper en filosoof Baruch de Spinoza (1632-1677) te kunnen realiseren. Althans, dat is wat in een groot artikel in de bijlage de Verdieping (pag. 21) van het dagblad Trouw van heden wordt gesuggereerd door de toevoeging (76) aan de naam van deze Nederlandse componist, die echter volgens gegevens elders op 30 september aanstaande negen en zeventig jaar hoopt te worden, waarmee de genoemde streefdatum voor een uitvoering in 2012 niet meer binnen zijn achtste levensdecennium valt. Het gehele artikel — Telkens dacht hij aan Spinoza — valt na te lezen in de elektronische versie van Trouw op internet.
Als het geen officiële opera op de planken van het Muziektheater in Amsterdam wordt — volgens de componist is dat de ideale plek omdat in die buurt van Amsterdam Spinoza heeft gewoond en gewerkt —, dan is Loevendie bereid zelf op te treden, desnoods met twee straatzangers aan zijn zijde. "En dat is geen grapje," zegt Theo Loevendie.

Spinoza al eerder protagonist in Nederlandse opera
In een apart kader met de titel Filosofen in de opera wordt nog ingegaan op drie filosofen die in een opera voorkomen: Socrates (470-399 vóór onze jaartellng) bij Georg Philipp Telemann (1681-1767), Seneca (ca. 1 vóór onze jaartelling tot 65) bij Claudio Monteverdi (1567-1643), en Albert Einstein (1879-1955) bij Philipp Glass (*1937). Ach, en zo zal er hier en daar nog wel eens een wijsgeer met een naam als een klinkende klok in een muziekdrama voor het voetlicht worden gevoerd. Noodzakelijk die allen op te sommen, is het dan ook niet, maar in dat bewuste kader had de schrijfster van het artikel of de verantwoordelijke redacteur niet mogen voorbijgaan aan de opera Spinoza van Loevendie's collega Ton de Kruyf (*1937). Dit muziekdrama is in 1971 in Amsterdam in première gegaan en was muzikaal gezien helemaal niet beroerd, maar de tekst was een aanfluiting. [1] "Ik denk niet alleen met mijn hoofd, maar ook met mijn kloten en ook met mijn reet," laat de librettist die wijsgeer zingen en daarin volgt de componist. Nou mag iedereen van mij en van vele anderen — en ik denk steeds van een nog steeds groeiend aantal mensen — dergelijke begrippen gebruiken, maar dan toch wel graag binnen een passend kader, en dat kon ik tijdens de uitzending op de radio echter niet ontdekken.
Niet zo lang daarna sprak ik weer eens met de dirigent, die de première had geleid, Francis Travis (*1921); toen ik mijn bezwaren tegen de tekst kenbaar maakte, zuchtte deze diep en zei hij dat hem dat steeds opnieuw diezelfde kritiek had bereikt.
__________
[1] Over abjecte tekst gesproken: Theo Loevendie ziet het al voor zich: een koor van acht rabbijnen, dat de 'verschrikkelijke tekst' over de verbanning van Spinoza uit Amsterdam zingt. Is er al een regisseur die dat ook vóór zich ziet? Dan kunnen er wellicht snel brillen met glazen worden geslepen, opdat deze droom van Theo Loevendie op de door hem gewenste termijn kan worden gerealiseerd.
____________
Afbeeldingen
1. Componist Theo Loevendie. Foto overgenomen uit de cd/dvd-versie van Loevendie's De dag- en nachtegaal, naar het sprookje van Andersen.
2. De filosoof en opticiën Baruch de Spinoza. Standbeeld bij de Amsterdamse Stopera, de plek van Spinoza's geboortehuis.

NB: Op de site van het dagblad Trouw is de leeftijd (78) van Theo Loevendie inmiddels aangepast .

Verdi's Jérusalem in opname uit eerdere ZaterdagMatinee

Concertante presentatie
Op zaterdag 11 juli kunt u op de Nederlandse zender Radio 4 oorgetuige zijn van een uitvoering van één van de zeldzamer gepresenteerde opera's van Giuseppe Verdi (1813-1901): Jérusalem. Het betreft een concertante uitvoering in het kader van de ZaterdagMatinee. Uitvoerenden zijn het Radio Symfonie Orkest en het Groot Omroepkoor met solisten, onder wie Nelly Miricioiù.
De uitzending begint om 13:02 uur. Het betreft hier een NPS-Zomerconcert met een opname uit het archief van de Zaterdagmatinee.

Parafernalia
De tekst voor dit muziekdrama in vier bedrijven is afkomstig van Alphonse Royer (1803-1875) en Gustave Vaëz (1812-1862), die daarvoor als uitgangspunt Verdi's opera I Lombardi alla prima crociata uit 1843 hebben gekozen. De eerste uitvoering van Jérusalem werd in op 26 november 1847 gegeven te Parijs. Twee jaar daarna werd het muziekdrama in een Duitse versie aan de Hamburgse Opera gepresenteerd. In 1850 was de Manese Scala aan de beurt in een Italiaanse versie als Gérusalemme. In 1963 is dit muziekdrama in Venetië opnieuw in het repertoire opgenomen, twee decennia daarna eveneens in de Franse hoofdstad.
In Jérusalem zijn Verdi's Lombarden uit 1843 omgesmeed tot kruisvaarders uit het Franse Toulouse. Deten opzichte van I Lombardi ingekorte handeling binnen dit verhaal speelt zich af in de jaren 1095-1099 in Frankrijk en in Palestina.
Voordat hij als kruisridder richting Jerusalem afreist, geeft de graaf van Toulouse, zijn dochter Hélène aan Gaston Vicomte de Béarn tot echtgenote. Roger, broer van de graaf, die eveneens verliefd op haar is, verwondt zonder opzet de graaf, maar wijst Gaston als schuldige aan, waarna die moet vluchten. Roger blijkt zich in Palestina als eremiet teruggetrokken. Hélène gaat samen met haar vader op kruistocht. Ze ontmoet Gaston die, als straf voor zijn vermeende aanslag op de graaf, ter dood veroordeeld is. Zonder te worden herkend, betreedt Roger het toneelen redt Gaston. In de slag raakt hij daarop dodelijk gewond, maar hij kan, voordat hij het loodje legt, nog net zeggen wie hij is en aan zijn broer vergeving vragen.
____________
Afbeeldingen
1. De Brits-Roemeense sopraan Nelly Miricioiù. (Foto van haar offficiële website.)
2. Giuseppe Verdi als jongeman.

Mozarts Idomeneo uit Aix-en-Provence via Arte-televisie

Tal van versies
Op vrijdag 10 juli kan de kijker in de loop van de avond en vroege nacht getuige zijn van een uitvoering van de opera Idomeneo, Re di Creta (KV 366) van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791). Arte-televisie zendt in twee etappes de gehele opera uit in een rechtstreeks verslag van het Operafestival in Aix-en-Provence. Het eerste gedeelte speelt zich af tussen 21:40 uur en 23:30 uur; het tweede tussen middernacht en 01:20 uur.
Het Berliner Rundfunkchor (leider Simon Halsey) en de Musiciens du Louvre, Grenoble worden geleid door Marc Minkowski. Don Kent tekent voor de televisieregie. Voor de overige deelnemende uitvoerenden zij verwezen naar het betreffende onderdeel van de website van Arte. U hoeft alleen maar hier te klikken.
Arte zal deze opera vooralsnog niet herhalen, maar gezien het feit dat Don Kent verantwoordelijk tekent voor de televisieregie en we die naam met grote regelmaat eveneens tegenkomen in verband met opera-uitzendingen via Mezzo-televisie, zal het waarschijnlijk niet al te lang duren voordat die zender deze opera op het programma zal plaatsen.

Achtergronden
Dit muziekdrama in drie bedrijven is gerealiseerd op een tekst van Giovanni Battista Varesco (1735-1805), die vanaf 1766 kapelaan van de Salzburger Hofkapelle was. Hij heeft gebruik gemaakt van een reeds bestaand libretto van de Franse tonelist en dramatische poëet Antoine Danchet (1671-1748) voor Idomenée van André Campra (1660-1744) uit 1712.
Idomeneo is op 29 januari 1781 in München voor het eerst opgevoerd. Vijf jaar later werd er in Wenen een nieuwe versie aan het publiek voorgesteld. Daarin was de oorspronkelijke castraatpartij van Idamante vervangen door een tenor, en was de figuur Elektra helemaal geschrapt. Opnieuw in Wenen werd er twintig jaar later opnieuw een première gerealiseerd van dit muziekdrama: voor het eerst in een Duitse versie. Vier decennia daarna werd er in München weer een andere Duitse vertaling voorgesteld en sedertdien zijn er nog zeker acht verschillende vertalingen, respectievelijk andere versies van Idomeneo op de planken gebracht tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw toe. Pas daarna ontfermden de zoekers naar zo oorspronkelijk mogelijke versies, zoals in muzikaal opzicht Nikolaus Harnoncourt. Regiematig heeft Jean-Pierre Ponnelle (1932-1988) zijn voorstelling van dit muziekdrama aan het New Yorkse publiek getoond, gevolgd door Salzburg en in 1981 te Zürich; aldaar samen met Harnoncourt. Nedio jaren tachtig hebben ook Harry Kupfer (geboren 1935; versie te Stuttgart, 1984) en Peter Mussbach (geboren 1949; enscenering eveneens in 1984, te Kassel) hun eigen ideeën over de regie in dit muziekdrama kunnen ontvouwen.

Het verhaal
De handeling speelt zich af in de hoofdstad van het eiland Kreta, niet zo lang nadat de Trojaanse oorlog na tien jaar is beëindigd. De aldaar gevangen gehouden Trojaanse prinses Illia is verliefd geworden op de Kretensische prins Idamante, die belooft haar de vrijheid te zullen schenken, aangezien hij elk moment de thuiskomst zijn vader Idomeneo verwacht. Tegelijk met Illia is Elektra verliefd op deze prins. Vader Idomeneo raakte tijdens zijn reis in zeenood en beloofde toen de eerste mens die hij eenmaal weer aan wal zou tegenkomen, te zullen offeren, maar dat blijkt zijn zoon Idamante te zijn. In de hoop Idamante toch nog te kunnen redden, stuurt hij deze met Elektra naar het vasteland, doch daarop verschijnt een zeemonster. Weliswaar slaagt Idamante erin het zeemonster te verslaan, maar dat betekent tegelijkertijd dat hij nu zelf dient te worden geofferd, opdat de belofte van zijn vader alsnog wordt ingelost. Illia wil echter aan zijn zijde sterven, en daardoor toont zeegod Poseidon zich van zijn menselijke kant: vader Idomeneo moet afstand doen van de troon ten gunste van Idamante en Illia.
____________
Afbeeldingen
1. Dirigent Marc Minkowski.
2. Wolfgang Amadeus Mozart. Tekening van Jarko Aikens, Groningen, 1983. (Archief Heinz Wallisch.)

Goed gevuld operaweekeinde op radio en televisie

Zes uitvoeringen via de ether
De komende dagen kan de operaliefhebber zijn hart ophalen door te luisteren naar diverse uitzendingen via de luister- en kijkmedia die het best binnen handbereik zijn en hun programma's met een technisch hoogwaardige kwaliteit over ons uitstorten. Drie van de zes direct bekende operavoorstellingen kunt u via het van oudsher bekende medium beluisteren, de andere drie worden niet alleen ten gehore gebracht, maar evenzeer voorzien van bijbehorende beelden, waarvan er één als live-opname bij u zal worden thuisbezorgd als u daarvoor de juiste zender inschakelt.
Dat begint op vrijdag 10 juli met Mozarts Ideomeo, live uit Aix-en-Provence, via Arte-televisie.
In een separaat artikel, dat op deze bijdrage volgt, kunt u nadere gegevens dienaangaande vinden.

Driemaal Giuseppe Verdi
Driemaal deze zaterdag komen we Giuseppe Verdi tegen. Dat begint al vroeg in de middag om 13:02 uur met de uitvoering van zijn muziekdrama Jérusalem uit 1847. Meer daarover in een separaat artikel op deze site.
Laat in de middag van zaterdag 11 juli presenteert de muziekzender Mezzo een versie van La Traviata van Giuseppe Verdi. In dat geval gaat het om een zeer recente opname, dit jaar gerealiseerd tijdens een uitvoering door de Opéra National de Lyon, met Ermonela Jaho in de rol van Violetta Valéry. Deze maand zal Mezzo deze versie herhalen: op donderdag 23 juli, 's ochtends vanaf 10:00 uur.
De presentatie op Mezzo van aanstaande zaterdag zal zijn tussen 17:00 uur en 19:05 uur, zodat de grootse Verdi-liefhebbers even tijd hebben om bij te komen, alvorens over te schakelen naar de Belgische raziozender Klara, alwaar in het operaprogramma Scala vanaf 20:00 uur nog een opname zal worden uitgezonden van dit muziekdrama, met onder anderen Placido Domingo en Ileana Cotrubas, Sherill Milnes en anderen, begeleid door Koor en orkest van de Bayerische Staatsoper onder leiding va Carlos Kleiber.
Over achtergronden en inhoud met betrekking tot la Traviata kunt u flink wat meer lezen in een artikel van zondag 16 maart 2008 op deze site.

Benjamin Brittens Peter Grimes
Om 19:00 uur wordt via BBC Radio 3 in het programma Opera on 3 een uitvoering gegeven van Peter Grimes van Benjamin Britten door the English National Opera onder leiding van David Alden. Over dit muziekdrama kunt u op deze site meer lezen in een artikel dat we op woensdag 12 maart 2008 hebben gepubliceerd. Stuart Skelton zingt de titelrol in deze versie. Over de andere uitvoerenden kunt u meer gegevens vinden op de website van de BBC: Opera on 3.

Wagners Götterdammerung
Om 20:00 uur begint op Mezzo-televisie een uitvoering van Götterdammerung, het laatste deel van Wagners tetralogie Der Ring des Nibelungen, een muziekdrama dat we de laatste tijd veel via Mezzo-televisie hebben kunnen bekijken. Maar dan ging het om een andere uitvoering. Deze dateert van donderdag 9 juli, opgenomen tijdens het festival te Aix-en-Provence. Het Rundfunkchor Berlin (leider Simon Halsey) en de Berliner Philharmoniker zorgen voor de begeleiding van de talrijke zangers, wier namen te vinden zijn op het betreffende onderdeel van de website van Mezzo-televisie. Iets meer over deze laatste avond van de Ring kunt u lezen in een artikel dat op maart 2007 is opgenomen op de Nederlandse website over de cultuur van het fin de siècle All art is quite useless van Rond1900.nl.
____________
Afbeeldingen
1. Ermonela Jaho in de rol van Violetta Valéry, la Traviata.
2. Tenor Stuart Skelton zingt de titelrol in Peter Grimes, zaterdag 11 juli op BBC Radio 3.
3. Scène uit Götterdämmerung, zoals gepresenteerd tijdens het Festival van Aix-en-Provence op 9 juli 2009.

Georges Bizets muziekdrama De Parelvissers op WDR 3

Vanuit Toulouse
De Duitse regionale zender WDR 3 presenteert op zondag 5 juli, 's avonds — tussen 20:05 uur en 22:30 uur — in het theaterprogramma Bühne het muziekdrama in drie bedrijven Les Pêcheurs de perles van de Franse componist Georges Bizet (1838-1875). Uitvoerenden zijn Koor en orkest van het Capitole de Toulouse onder leiding van Michel Plasson (geboren 1933). Diverse zangsolisten zijn, vanzelfsprekend, eveneens van de partij.
De tekst stamt uit de koker van op het eerste gezicht drie verschillende heren: Eugène Cormon, Pierre-Étienne Piestre (1811-1903) en Michel Carré (1821-1872). Doch de beide eerste namen staan voor één en dezelfde persoon: Cormon is een pseudoniem. De eerste uitvoering van De Parelvissers werd op 30 september 1863 te Parijs gegeven in het Théâtre Lyrique. Pas een kwart eeuw daarna was Coburg met een Duitse vertaling aan de beurt.

Synopsis
Twee parelvissers op Ceylon, Nadir en Zurga, die ooit, ver buiten het eigen vaderland, beiden op dezelfde vrouw verliefd zijn geworden, hernieuwen hun vriendschap. Als de bajadere Leila — een soort tempeldienares — in haar functie wordt bevestigd, herkent Nadir haar aan de stem: zij is degene op wie hij en zijn vriend ooit verliefd waren. Het moet er dus nu maar van komen: de beiden bekennen elkaar wat ze voor de ander voelen, maar worden betrapt door de hogepriester Nourabad, die ze vervolgens aan het volk 'ter afrekening' worden gegeven. Maar als Zurga beseft dat Leila hem als kind ooit het leven heeft gered slaagt deze erin zijn jaloezie te overwinnen en helpt hij de beiden te ontvluchten, waarbij hij echter zelf om het leven komt.
__________
Foto: Michel Plasson.

Alban Bergs Lulu vanuit Convent Garden op BBC Radio 3

De doos van Pandora geopend
In het BBC radioprogramma Opera on 3 kunt u op zaterdag 4 juli — tussen 19:00 uur en 22:30 uur onze tijd — luisteren naar een uitvoering van het muziekdrama in drie bedrijven Lulu, gecomponeerd door Alban Berg (1885-1935). Het betreft een uitvoering door het Royal Opera House Covent Garden. Koor en orkest worden geleid door Antonio Pappano; de rol van Lulu zal worden vertolkt door de sopraan Agneta Eichenholz.
Als uitgangspunt heeft deze componist uit de (Neue) Wiener Schule twee tragedies gekozen van Frank Wedekind (1864-1918): Erdgeist uit 1895 en Die Büchse der Pandora (1904). Het derde bedrijf van de opera bleef onvoltooid.
De eerste uitvoering werd gegeven in Zürich, op 2 juni 1937, anderhalf jaar na het overlijden van de componist. Essen volgde pas na de Tweede Wereldoorlog (1953), de Wiener Staatsoper weer anderhalf decennium daarna (1968), en de Metropolitan Opera wachtte tot 1977 voordat het publiek rijp geacht werd voor Lulu.

Voltooiing
Na het verscheiden van de weduwe van Alban Berg, Helene (1885-1976) — die aan drie collega's van haar man reeds de suggestie had gedaan om Lulu te voltooien — besloot Friedrich Cerha (geb. 1926) het derde bedrijf alsnog te voltooien, en sedertdien wordt Lulu, vrijwel zonder uitzondering in die versie gepresenteerd. De première daarvan was op 24 februari 1979 in de Grand Opéra van Parijs, met Teresa Stratas als Lulu, in een enscenering van Patrice Chéreau, onder muzikale leiding van Pierre Boulez. De NOS heeft nog in hetzelfde jaar een opname daarvan uitgezonden.
Nog in hetzelfde jaar werd Lulu in Santa Fé en in Zürich opgevoerd, in het jaar daarop volgend in de Komische Oper te Berlijn, alsmede in de Opera van Frankfurt am Main. De Deutsche Oper Berlin volgde in 1982 en de Wiener Staatsoper in het jaar daarna.

Het verhaal
Een dompteur toont aan het publiek zijn wilde dieren, en als laatste verschijnt daar de slang Lulu, die de maitresse van hoofdredacteur Dr. Schön wordt. Maar deze wil niet voortdurend onder haar invloed staan en probeert daarom haar aan Dr. Goll uit te huwelijken. Die laat Lulu door een schilder portretteren, maar krijgt een hartaanval als hij onverwacht diens atelier betreedt. Dan wordt Lulu de echtgenote van de schilder. Maar als Dr. Schön de schilder over Lulu's verleden informeert, schiet die zichzelf dood. Lulu wordt dan danseres en dingt Dr. Schön zijn bruid in de steek te laten en met haar te trouwen. Eenmaal de vrouw in Huize Schön zorgt ze daar voor een zeer vrijmoedige sfeer in alle opzichten en Alwa, de zoon van Dr. Schön, mag zich in haar zeer nadrukkelijke belangstelling verheugen. Daarom geeft Dr. Schön een revolver aan Lulu om zich van het leven te kunnen beroven, doch in plaats daarvan schiet ze haar man dood.
Lulu moet naar de gevangenis en daar komt ze in contact met de lesbische Gravin Geschwitz, die erin slaagt haar uit de gevangenis te bevrijden. Samen met de gravin, Alwa Schön en een oudere man, genaamd Schigolch, vlucht Lulu naar Parijs. Van daar uit naar Londen waar ze een kommervol bestaan als goedkope hoer leidt en met de gravin door Jack the Ripper wordt vermoord. Ook Alwa wordt door één van Lulu's klanten om het leven gebracht.
Toen Lulu eenmaal compleet was, hebben tal van vooraanstaande regisseurs er hun krachten op beproefd.
____________
Afbeeldingen
1. De componist Alban Berg omstreeks 1926.
2. Helene Karoline Berg-Nahowski. Zij gold als de biologische dochter van Kaiser Franz Joseph I, en wordt in diverse herinneringen van derden, die haar in het muziekleven van Wenen hebben meegemaakt, ook als zodanig beschouwd en, als een vanzelfsprekendheid, beschreven, onder meer door Alma Mahler-Werfel.
3. Voorzijde van een gecombineerde uitgave van de beide Wedekind-tragedies in een paperbackeditie (Goldmann Klassiker 7534) van de uitgeverij met diezelfde naam. Op de foto zien we Tilly (1885-1970) en Frank Wedekind tijdens een opvoering van Erdgeist in 1909.
4. Karikatuur van de schrijver Frank Wedekind.

Wagners Meistersinger in Zaterdagmatinee

Herhaling
Zaterdag 4 juli zendt Radio 4 — in de middag vanaf 13:02 uur totdat de avond begint (18:00 uur) — een herhaling uit van een concertante presentatie van Die Meistersinger von Nürnberg, een muziekdrama van Richard Wagner. Nu het zomer is, gaat het, ook in het geval van uitzendingen van concerten 's zaterdagsmiddags in het Amsterdamse Concertgebouw niet om oorspronkelijke uitvoeringen. De titel van de reeks verraadt dat gedurende deze maanden reeds: ZaterdagMatinee — uit het archief. Indertijd was het een uitvoering door het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor plus een reeks vocale solisten. De algehele leiding had Jaap van Zweden.
Over details en achtergronden met betrekking tot het muziekdrama in kwestie raadplege men het artikel dat ik reeds op 9 maart 2007 heb gepubliceerd op het Nederlandse fin de siècle weblog All art is quite useless van Rond1900.nl.